Birleşmiş Milletler 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ve Eğitim[i]

Eğitim, özellikle de nitelikli eğitimi bütün dünyanın en önemli tartışma konularından biri olmaya devam etmektedir. Biz de dünyadaki bu tartışmaları Birleşmiş Milletler, OECD ve ülkemizdeki temel belgelerde irdelemeye devam edeceğiz. Bu yazımızda Birleşmiş Milletlerin ‘Nitelikli Eğitim’ hedeflerini mercek altına alıyoruz.

1970’lerde Üçüncü Sanayi Devrimi ve ‘Refah devleti’nin yaşadığı kırılma, üretim ve tüketim biçimlerinden örgütlenme biçimlerine, birikim ve bölüşüm dinamiklerinden toplumsal yaşam dinamiklerine kadar tüm alanlarda bir geçiş, bir dönüşüm süreci başlatmıştır. Bu dönüşüm neoliberalizmin ve neoliberal çalışma ilişkilerinin toplumsal yaşama hakim olmaya başlamasıdır. Bu dönemden günümüze sadece ekonominin değil, toplumsallığın, bu doğrultuda da günlük yaşam pratiklerinin dönüşümü hızlanarak devam etmiştir. Gelinen noktada ise yeni bir kırılma noktasını mı, yoksa bir devamlılığı mı temsil ettiği tartışılan Dördüncü Sanayi Devrimine geçişin anlamlandırılmasına yönelik çabalar, kendini her alanda göstermeye devam etmektedir. Küreselleşmenin ve neoliberal politikaların dayandığı sınırlarda, yani kapitalizmin önceki evrelerinde metalaşmamış olanı metalaştırdığı, finans piyasalarının yıkıcı bir büyüme yaratacak denli genişlediği ve birbirine entegre olduğu bir ekonomik yapıda yeni bir zemine kavuşan ve sektörleşen eğitim, dönüşüm alanlarından biri olmuştur. Bugün ise Dördüncü Sanayi Devrimine geçiş süreci, eğitim için yeni bir dönüşüm zemini oluşturmaktadır.

2030 Sürdürülebilir kalkınma hedefleri arasında yer alan nitelikli eğitim hedefleri şu şekildedir;

1. 2030’a kadar bütün kız ve erkek çocuklarının ücretsiz, hakkaniyetli ve kaliteli bir ilköğretim ve ortaöğretimi tamamlamalarının ve böylece ilgili ve etkili öğrenme çıktılarının elde edilmesinin sağlanması.

2. 2030’a kadar bütün kız ve erkek çocuklarının onları ilköğretime hazır hale getirecek kaliteli okul öncesi eğitimine erişimlerinin güvence altına alınması.

3. 2030’a kadar bütün kadın ve erkeklerin erişilebilir ve kaliteli teknik eğitim, mesleki eğitim ve üniversiteyi kapsayan yükseköğretime eşit biçimde erişimlerinin sağlanması.

4. 2030’a kadar istihdam, insana yakışır işlerde çalışma ve girişimciliğe yönelik teknik ve mesleki becerileri de kapsayan ilgili becerilere sahip gençlerin ve yetişkinlerin sayısının önemli ölçüde artırılması.

5. 2030’a kadar eğitim alanındaki toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinin ortadan kaldırılması ve engelliler, yerliler ve kırılgan durumdaki çocuklar dâhil, kırılgan insanların her düzeyde eğitim ve mesleki eğitime eşit biçimde erişimlerinin sağlanması.

6. 2030’a kadar bütün gençlerin ve hem kadın hem de erkek olmak üzere yetişkinlerin büyük bir bölümünün okuryazar olmasının ve matematiksel beceriler kazanmasının güvence altına alınması.

7. 2030’a kadar sürdürülebilir kalkınma ve sürdürülebilir yaşam tarzları için eğitim, insan hakları, toplumsal cinsiyet eşitliği, barış ve şiddete başvurmama kültürünün geliştirilmesi, dünya vatandaşlığı ve kültürel çeşitliliğin ve kültürün sürdürülebilir kalkınmaya katkısının takdiri yoluyla bütün öğrenciler tarafından sürdürülebilir kalkınmanın ilerletilmesi için gereken bilgi ve becerinin kazanımının sağlanması.

a. Çocuklara, engellilere, toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı eğitim olanaklarının yaratılması ve geliştirilmesi ve herkes için güvenli, şiddete dayalı olmayan, kapsayıcı ve etkili öğrenme ortamlarının oluşturulması.

b. 2020’ye kadar en az gelişmiş ülkeler, gelişmekte olan  küçük ada devletleri ve Afrika ülkeleri başta olmak üzere gelişmekte olan ülkelere, gelişmiş ve diğer gelişmekte olan ülkelerdeki mesleki eğitim programlarını ve bilgi ve iletişim teknolojileri programlarını, teknik programları, mühendislik programlarını ve bilimsel programları kapsayan yükseköğrenim programlarına kayıt olanağı sunan bursların sayısının küresel olarak önemli ölçüde artırılması.

c. 2030’a kadar özellikle en az gelişmiş ülkeler ve gelişmekte olan küçük ada devletleri başta olmak üzere gelişmekte olan ülkelerdeki öğretmen eğitimi için uluslararası işbirliğinin sağlanması aracılığıyla nitelikli öğretmen tedarikinin önemli ölçüde artırılması.

Bu ana başlıklardan nitelikli eğitim hedeflerindeki en dikkat çekici gelişme, temel eğitime erişimin ve dolayısıyla temel bilgi ve becerilerin ötesinde, eğitimin bir yandan mesleki/ekonomik boyutuyla, bir yandan da aktif vatandaşlık üzerinden toplumsal yaşama katılım boyutuyla ele alınması olmuştur. Nitelikli Eğitim Hedefleri, daha iyi bir yaşam için beceri odaklı bir eğitim vurgusuna sahiptir. Hedefler her kademe ve yaş grubu için eğitim niteliğinin geliştirilmesine odaklanırken, sürdürülebilir kalkınmanın ilerletilmesi için gerekli bilgi ve beceri stokunu artırmayı gündemine almaktadır. Bu kapsamda  erken çocukluk gelişimi programlarına katılımın yükseltilmesi, yetişkin eğitimlerine erişimin sağlanması, tüm kademelerde nitelikli öğrenme çıktılarının elde edilmesi ve bunun hayat boyu öğrenme fırsatları ile devam ettirilmesi, çoğulcu ve birbirine bağlı bir dünyada küresel vatandaşlığın öneminin anlaşılması, iş dünyası için gerekli bilgi ve becerilerin edinilmesi, kapsayıcılık, eşitlik ve toplumsal cinsiyet eşitliği gündemin merkezine yerleştirilmiştir. Kapsayıcılığa yapılan vurguda, dezavantajlı ve marjinalleştirilen grupların eşit erişimi ve içerimi için stratejiler oluşturulmaktadır. Nitelik söz konusu olduğunda ise hem öğrenme çıktılarının iyileştirilmesi, hem de nitelikli eğitim personelinin temin edilmesine yönelik bir yaklaşım ortaya konmuştur.