“Öğretmen Hakları ve Hukuku 1” kitabı yazarı ve aynı zamanda Lider Eğitimci Yazarlar Derneği Genel Başkanı olan Sedat DEGER kaleme aldığı mevzuata dayalı yazısında Eş ve Sağlık Mazeretine bağlı atamaya başvuracak öğretmenlerden zorunlu hizmet yükümlüsü olan öğretmenlerin atandıktan sonra mazeretleri sona erdiğinde tayin mecburiyeti ile karşı karşıya kalıp sıkıntı yaşamamaları için özellikle zorunlu hizmet sayılan okulları tercih etmelerini tavsiye etti.

Eş ve Sağlık özrü gibi mazeret atamasına başvuracak öğretmenlerin karıştırdıkları unsurlardan biri, mazeretlerine bağlı olarak atandıklarında zorunlu hizmetinden muaf oldukları algısıdır. Fakat mazeret atamalarından dolayı öğretmenlerin üzerlerinde bulunan zorunlu hizmet yükümlülüğü muaf olunmuyor; sadece zorunlu hizmet yükümlülükleri mazeretlerini her sene belgelendirdikçe erteleniyor ki mazeretlerini belgelendiremez iseler  ( evlilikleri biterse,sağlık raporu yenilenemez veya sağlık durumu iyileşirse…vb) o yıl zorunlu hizmet sayılan okullara tayin isteme mecburiyetleri oluşuyor. Şöyle ki ;

Özür Durumundan Atanan Öğretmenin Mazereti Sona Ererse Karşılaşacağı Durumlar Neler Olabilir?

    Öğretmenlerin mazeretlerinin giderilmesi adına özür grubu atamaları gerçekleştirilmektedir. Bakanlığımızdaki bu atama şekli ile atanan öğretmenlerin daha sonraki süreç içinde mazeretlerinin sona ermesi durumunda ise karşılaşacağı durumu mevzuat dairesi içinde incelemek gerekir.

    Memurlarda olduğu gibi öğretmenler de zorunlu hizmet yükümlülüğüne tabiidir. Bu yüzden göreve başladıktan sonra öğretmenlerin, zorunlu hizmetlerini yerine getirmeleri beklenmektedir. Fakat her ne kadar Yasalar ve Kanunlar gereği öğretmenler için zorunlu hizmet yükümlülüğü öngörülse de bazı özel ve ayrıcalıklı durumlarda yok değil. Yani Milli Eğitim Bakanlığımızın mevzuatında, bazı öğretmenlere özel durumlarından dolayı zorunlu hizmetlerinde esnetmeler yapılmıştır. Bu özel durumlardan biri de mazeret durumuna bağlı yer değişikliği ile atanan öğretmenin bulunduğu yerde kaldığı sürede ve mazeret durumu devam ettikçe zorunlu hizmet yükümlülüğünün ertelenmesidir. Yani bilinenin aksine mazeret durumuna bağlı yer değiştirme ile atanan öğretmenin zorunlu hizmetten muaf olacağı algısı yanlıştır. Çünkü öğretmenin sağlık veya eş mazereti, yer değiştirme dönemine kadar sona ererse öğretmene ( zorunlu hizmetini bitirmemiş olanlar) zorunlu çalışma yükümlülüğü tekrar yüklenir ve öncelikle il içi olmak üzere yer değiştirme atamalarına zorunlu hizmet yükümlülüğü öngörülen okullara başvurmak zorunda kalırlar.

Özür Durumundan Atanan Öğretmenin Mazereti Sürdükçe Zorunlu Hizmeti Ertelenir

    17 Nisan 2015 CUMA günü 29329 sayılı Resmi gazetede yayınlanan Millî Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin “Zorunlu çalışma yükümlülüğü ertelenecekler” başlığı altındaki 45. Maddenin 1. Fıkra “a” bendindeki “Aile birliği veya sağlık mazeretlerinin devam ettiğini belgelendirenlerin, bir sonraki yer değiştirme dönemine kadar, zorunlu çalışma yükümlülükleri ertelenir.” hükmüne göre Özür Durumuna Bağlı Yer Değiştirme isteğinde bulunup mazeretinin bulunduğu il veya ilçeye atananlardan sağlık veya eş özrünün devam ettiğini belgelendirenler her yıl zorunlu çalışma yükümlülükleri bir sonraki yer değiştirme dönemine kadar ertelenir.

Özür Durumu Ortadan Kalkan Zorunlu Hizmet Yükümlüsü Öğretmenler İlk Yer Değiştirme Döneminde Zorunlu Hizmet Sayılan Okullara Tayin İstemek Zorundalar

    MEB Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği “Zorunlu çalışma yükümlülüğüne bağlı yer değiştirmeler” başlıklı 43. madde 3. Fıkrasındaki “Zorunlu çalışma yükümlüsü öğretmenler, aile birliği mazereti veya sağlık mazeretlerinin devam ettiğini her yıl Bakanlıkça belirlenen dönemlerde belgelendirir. Mazeretlerini belgelendiremeyenler, zorunlu çalışma yükümlülüklerini yerine getirmek ya da eksik kalan hizmetlerini tamamlamak üzere bu maddenin birinci fıkrasında öngörülen usulle atanır” hükmü ile 6. Fıkrasındaki “Zorunlu çalışma yükümlülüğü öngörülen 4, 5 ve 6 ncı hizmet alanlarındaki eğitim kurumlarında görevli iken mazeretleri nedeniyle 1, 2 ve 3 üncü hizmet alanlarındaki eğitim kurumlarına atanan öğretmenlerden zorunlu çalışma yükümlüsü olanlar, mazeretlerinin ortadan kalkması hâlinde ilk yer değiştirme döneminde zorunlu çalışma yükümlülüklerini tamamlamak üzere 4, 5 veya 6 ncı hizmet alanındaki eğitim kurumlarına atanır.” hükümleri gereği zorunlu çalışma yükümlüsü olan öğretmenlerden özür durumunun devam ettiğini belgelendiremeyenler(mazeretlerinin ortadan kalkması hâlinde), ilk yer değiştirme döneminde zorunlu çalışma yükümlülüklerini tamamlamak üzere atama başvurusunda bulunmak zorundalar.

İşaret edilen zorunlu hizmet yükümlülüğüne bağlı atama usulünün belirtildiği 1. Fıkrasında ise 1, 2 ve 3 üncü hizmet alanlarındaki (zorunlu hizmet sayılmayan okullar) eğitim kurumlarında görev yapan zorunlu hizmet yükümlüsü öğretmenlerin zorunlu çalışma yükümlülüğü öngörülen hizmet alanlarına(4.-5.-6. Hizmet alanları), tercihlerine ve hizmet puanlarına göre atanacağını; başvuruda bulunmayanlar ile tercihlerine atanamayanların atamalarının ise Bakanlıkça resen yapılacağını belirlemektedir

Atama Dönemi (İsteğe Bağlı ve Zorunlu Hizmet Yükümlülüğüne bağlı yer değiştirme dönemi) Mayıs-Haziran aylarını Kapsar

    Özür durumundan atanan öğretmenlerden mazeretini belgelendiremeyenlerin yer değiştirmeye tabi tutulacağı Atama döneminin zamanı ise; eski yönetmeliğe (06.05.2010 tarihli) göre il içi yer değiştirmeler mayıs ayı içinde, il dışı ile zorunlu hizmet yükümlülüğüne bağlı yer değiştirme atamaları haziran ayında yapılacağı hüküm altında iken yeni yönetmeliğin ( 17.04.2015 tarihli) “Yer değiştirmelerde esas alınacak hususlar” başlığı altındaki 55. Maddenin 1. Fıkrasında yazılı bulunan “Öğretmenlerin yer değiştirmeleri Bakanlıkça belirlenen takvime göre yapılır.” Hükmü ile yer değiştirmelerin hangi aylarda yapılacağına kesin bir hüküm getirilmemiş ve sadece takvime bakanlığın karar vereceğine vurgu yapılmıştır.

    Her ne kadar yeni yönetmelikte il içi ile il dışı ve zorunlu çalışma yükümlülüğüne bağlı yer değiştirme başvurularının zamanı belirtilmemiş olsa da Milli Eğitim Bakanlığı Strateji geliştirme başkanlığının yayınlamış olduğu 2019 Yılı iş takviminin 78. Sayfasındaki 11. Maddesinde  (http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_12/31152118_2019_YYlY_Y_Takvimi.pdf ) İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğünce 2019 yılı öğretmenlerin il içi ve il dışı isteğe bağlı yer değiştirme tarih aralığı 20.05.2019 - 31.05.2019 tarihleri olarak ifade edilmesinden yola çıkarak uygulamada yine il içi ve il dışı ile zorunlu hizmet atamalar için mayıs ayı içinde olacağı anlaşılmaktadır.

    Yani İsteğe Bağlı ve Zorunlu Çalışma Yükümlülüğüne Bağlı Yer Değiştirme atama dönemi genellikle o yılın Mayıs ve Haziran ayları arasını kapsamaktadır.

Özür Durumu Sona Eren Öğretmen İl İçindeki ve İl Dışındaki Zorunlu Hizmet Sayılan Okullara Atama İsteğinde Bulunacak

    Dolayısıyla özür durumundan atanan zorunlu hizmet yükümlüsü öğretmenlerden mazeret durumu sona eren öğretmenler ilk yer değiştirme dönemi olan mayıs ve haziran aylarındaki yer değiştirme işlemlerine başvuracaklar. Özellikle il dışı atama başvurularının alındığı esnada Zorunlu Çalışma Yükümlülüğüne Bağlı Yer Değiştirme başvuruları da alındığı için özür durumu sona eren zorunlu hizmet yükümlüsü olup zorunlu hizmet sayılmayan okulda görevli (1.-2.-3. Hizmet alanı) öğretmenler aynı zamanda il içindeki zorunlu hizmet sayılan okulları(4.-5.-6.hizmet alanı) da tercih edebilecekler.

Zorunlu Hizmet Yükümlülüğüne Bağlı Yer Değiştirmek İsteyen Öğretmenler, İl Dışı Atama İle Beraber İl İçindeki Zorunlu Hizmet Sayılan Okulları da Tercih Edebilirler

    Ayrıca bir noktanın altını çizmekte fayda olduğunu düşünüyorum. Buradaki önemli olan kısas, zorunlu hizmet yükümlüsü olan öğretmenin zorunlu hizmet zorunluluğunun giderilmesidir ki il içi veya il dışındaki zorunlu hizmet yükümlülüğü ön görülen okullar tercihlerine sunulmaktadır.

     Zorunlu hizmet yükümlülüğüne bağlı yer değiştirme işlemleri il dışı atama şeklinden farklı olup aynı anda başvuruların alınmasından dolayı da birçok eğitimci tarafından karıştırılmaktadır. Bu yüzden öncelikle “il dışı atama” ve “zorunlu hizmet yükümlülüğüne bağlı atamalarının” birbirinden farklı olduğunun ayrımına varmak gerekiyor. Bunun için de 17 Nisan 2015 CUMA günü  29329 sayılı resmi gazetede yayınlanan Millî Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama Ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin Zorunlu çalışma yükümlülüğüne bağlı yer değiştirmeler başlığındaki 43 maddesini incelemek gerekir.Bu madenin  4. Fıkrasında yazılı bulunan “Mazerete bağlı yer değiştirmeler hariç olmak üzere zorunlu çalışma yükümlüsü öğretmenlerden zorunlu çalışma yükümlülüğü öngörülen eğitim kurumunda en az 3 yıl süreyle görev yapanlar, il içindeki ya da diğer illerdeki zorunlu çalışma yükümlülüğü öngörülen hizmet alanlarına yer değiştirme isteğinde bulunabilir.” Hükmü gereği zorunlu hizmet yükümlüsü öğretmenlerin zorunlu hizmet yükümlülüklerini devam ettirebilmesi adına il dışındaki kurumlar ile beraber il içindeki zorunlu hizmet sayılan (4-5-6. Hizmet alanı) okulları da tercih edebilme hakları MEB tarafından yasal olarak tanınmıştır.

Kısacası:

1) Özür durumundan atanan zorunlu hizmet yükümlüsü öğretmenin mazeret durumu sona erdiği yılki ilk atama döneminde( mayıs-haziran) öğretmen zorunlu hizmet sayılan okullara tayin istemek zorunda.

2) İl dışı atama başvurularının alındığı anda zorunlu hizmet yükümlülüğüne bağlı yer değiştirme başvurusunda bulunan mazereti sona eren öğretmenler il içindeki zorunlu hizmet sayılan okulları da tercih edebilecekler. Yani özür durumundan atanmadan önceki eski il veya okuluna gönderilmez.

3) Zorunlu Hizmet Yükümlülüğüne bağlı yer değiştirmek için başvuran 1, 2 ve 3 üncü hizmet alanlarındaki (zorunlu hizmet sayılmayan okullar) eğitim kurumlarında görev yapan zorunlu hizmet yükümlüsü öğretmenler, zorunlu çalışma yükümlülüğü öngörülen hizmet alanlarına(4.-5.-6. Hizmet alanları) hizmet puanlarına göre atamaları yapılacak. Başvuruda bulunmayanlar ile tercihlerine atanamayanların atamaları ise Bakanlıkça resen yapılır.

Not: Bu yüzden özür durumundan atanan öğretmenlerin özellikle atanacağı okulun zorunlu hizmet sayılan okul olup olmadığına dikkat etmesini tavsiye ederim.