Seçimlerde aday olacak memurların bilmesi gereken hususlar

Kimler ne zamana kadar istifa etmek zorundadır?
Yüksek Seçim Kurulu’nun 10.03.2023 tarihli Kararı’nda yer alan açıklamaya göre en geç 16 Mart 2023 Perşembe günü saat: 17.00’ye kadar aşağıda belirtilen kamu görelilerinin görevlerinden ayrılma isteğinde bulunmaları gerekmektedir. Yine kamu görevlilerinden emeklilik dilekçesi verip aday olacakların da yukarıda belirtilen tarihte ve bu tarihten geçerli olmak üzere emeklilik isteğini belirten dilekçelerini vermeleri gerekmektedir.

Adaylık için memur ve diğer kamu görevlilerinden istifa etmek zorunda olanlar
1- Hâkimler ve savcılar. 2- Yüksek yargı organları mensupları. 3- Yükseköğretim kurumlarındaki öğretim elemanları. 3- Yükseköğretim Kurulu üyeleri, 4- Radyo ve Televizyon Üst Kurulu üyeleri. 5- Kamu kurumu ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri. 6- Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları (subay ve astsubaylar). 7- Sendikalar, kamu bankaları ile üst birliklerin ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları teşebbüs veya ortaklıkların yönetim ve denetim kurullarında görev alanlar.

Görevden ayrılmak için yapılması gerekenler ve dikkat edilmesi gerekenler
2839 sayılı Kanun’a göre, seçimlere katılmak isteyen kamu görevlileri, en geç 16 Mart 2023 Perşembe günü saat: 17.00’ye kadar görevlerinden ayrılma isteklerini içeren dilekçeyi resmi kayıtla en yakın amirine iletmek zorundadırlar.

Görevden ayrılma başvurusu yapan kamu görevlisine, dilekçenin alındığına dair bir belge verilir. Dilekçenin kuruma geldiği tarihten itibaren, en geç on gün içerisinde ayrılma isteğinin kabul edildiği dilekçe sahibine tebliğ olunur. Görevinden ayrılma hakkına sahip olan memurun ayrılma isteğinin kurumu tarafından reddedilme durumu söz konusu değildir.

Ayrılma istekleri kabul edilenler, görev başında bulundukları sürece propaganda mahiyetinde hiçbir harekette bulunamazlar. Görevleri gereği resmi elbise giyenler, resmi elbiseyle propaganda yapamaz ve bu mahiyette herhangi bir harekette bulunamazlar.

Görevden ayrılma dilekçesinde neler yer almalıdır?
Görevden ayrılma dilekçesinin özel bir şekli bulunmamaktadır. Her dilekçede bulunması gereken şekil özelliklerinin yanında  “14 Mayıs 2023 tarihinde gerçekleştirilecek Seçimlerde aday olabilmek için görevimden ayrılmak istiyorum.” şeklinde bir ifade yeterli olacaktır.

Seçime katılmak için istifa eden memurların hakları
Seçimde aday olabilmek için görevinden ayrılan memurlar, ayrılma tarihinden itibaren memuriyet nedeniyle yararlandıkları haklardan yararlanamayacaklardır. Peşin olarak aldıkları maaşlar kıst olarak geri alınacaktır.

Bu memurların aday olamaması ya da aday olup da seçimi kazanamaması üzerine görevlerine geri dönmeleri halinde, görevden ayrı kaldıkları süre için kendilerine aylık vb. haklar kapsamındaki hiçbir ödeme yapılmayacaktır. Bu döneme ilişkin olarak sosyal güvenlik kesintileri de kurumları tarafından ödenmeyecektir. Ancak, istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden aybaşına kadar açıkta geçirdikleri süreler borçlanılabilmektedir.

Öte yandan, mülga DPB görüşüne göre, seçim nedeniyle yasal zorunluluğa dayanılarak yapılan istifa, 2 defadan fazla istifa etmiş olanların memuriyete dönemeyeceği kuralının uygulanmasında hesaba katılmamaktadır.

İstifa edenlerin sağlık yardımı nasıl sağlanacaktır?
5510 sayılı Kanun’un “Sağlık hizmetlerinden yararlanma şartlarını” düzenleyen 67’nci maddesine göre işten ayrılan, istifa eden veya görevine son verilen devlet memuru, öncelikle şartsız olarak 10 gün daha sağlık yardımı almaya devam edecektir. 10 gün tamamlandıktan sonra 90 gün daha sağlık yardımı alabilmesi için işten ayrıldığı tarihten geriye doğru bir yıl içinde en az 90 gün çalışmasının olması gerekmektedir.

Aday gösterilmeyen ya da seçimi kaybedenlerin göreve dönmesine ilişkin detaylar
298 sayılı Kanun’un Ek 7’nci maddesinde göre, seçimlerde aday olabilmek için görevlerinden ayrılmak zorunda olan kamu görevlilerinin (yüksek mahkeme üyeleri, hâkimler, savcılar ve bu meslekten sayılanlar ile subay ve astsubaylar hariç), adaylık veya seçim sonuçlarına göre yeniden göreve dönmeleri mümkündür.

Mülga Devlet Personel Başkanlığı tarafından hazırlanan “Kamu görevlilerinden istifa edecekler için seçim rehberi”ne göre, istifa etmiş ancak aday adayı veya aday olamamış kamu görevlilerinden geri dönüş hakkı bulunanların aday listelerinin kesinleşme tarihinden itibaren kurumlarına müracaat etmeleri halinde Yüksek Seçim Kurulu’nca kesin seçim sonuçlarının açıklanması beklenmeksizin atamalarının yapılması mümkün bulunmaktadır.

Eski göreve döndürmek zorunlu mudur?
İdari yargı mercileri tarafından konuya ilişkin verilmiş ve istikrar kazanmış kararlarda, seçimlere katılmak üzere istifa eden ancak, aday listelerinde yer alamayanların, başvuruda bulunması ve seçime katılmak için ayrıldığı kadronun boş olması halinde, eski görevlerine dönmelerinin mümkün olacağına hükmedilmiştir. Bazı kamu kurumları istifa nedeniyle boşalan kadrolara atama yapmaktadır. Bu durumda göreve dönmek isteyenler, ancak, durumlarına uygun boş kadrolara atanabilirler. Bu halde açılan davalarda önceki göreve dönmek mümkün olamamaktadır. Ancak, bu halde de kazanılmış hak aylık derece ve kademesi ¼ diye genel müdürlükten istifa eden birinin ¼ dereceli düz uzman kadrosuna atanması halinde açılacak davalar kişiler lehine sonuçlanmaktadır. Yani atanılan kadro ve özlük hakkı önemli olup, yargı mercilerince önceki kadroyla karşılaştırılmaktadır.

Şahsa bağlı kadrolarda görev yapanların seçim nedeniyle istifa etmiş olmaları halinde, eski kadrolarının iptal edilmesi nedeniyle geri dönemeyecekleri için kazanılmış hak aylık derecelerine uygun bir kadroya atanmaları gerekecektir.

Bu konuda mülga DPB tarafından hazırlanan rehberde; “Seçimler nedeniyle görevden ayrılanların kurumlarına tekrar dönmek istemeleri halinde kurumları tarafından eski görevlerine döndürülmeleri zorunlu olmayıp, kazanılmış hak aylık derecelerindeki başka bir göreve atanmaları da mümkün bulunmaktadır.” ifadesine yer verilmiştir.

Hangi kamu görevlileri görevlerine dönemeyecektir?
298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’un Ek 7’nci maddesine göre; yüksek mahkeme üyeleri, hakimler, savcılar ve bu meslekten sayılanlar ile subay ve astsubayların görevlerine geri dönüş hakkı bulunmamaktadır.

Göreve dönüş dilekçesinde neler yer almalıdır?
Görevden ayrılış dilekçesinde olduğu gibi göreve dönüş dilekçesinde de şekil zorunluluğu bulunmamaktadır. Dilekçede, “14 Mayıs 2023 tarihinde yapılan/yapılacak olan Cumhurbaşkanı Seçimi ve 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimi’nde aday gösterilmediğim/seçilemediğim için 298 sayılı Kanun’un ek 7’nci maddesi hükmü gereğince görevime dönmek istiyorum.” şeklinde bir ifade bulunması yeterli olacaktır.

Göreve dönüşte belge ibrazı zorunlu mudur?
Seçimlere katılmak üzere istifa edenlerden aday olamayan ya da seçilemeyenlerin tekrar eski görevlerine dönmek için yapacakları başvurularda, aday olamadıklarına ya da seçilemediklerine ilişkin belge istenmesi halinde ilgililer tarafından konuya ilişkin belge ibraz edilmesi gerekmektedir.

Ancak, mahalli idareler seçimlerinde aday olma gerekçesiyle görevlerinden ayrılmakla birlikte adaylık için başvurusu bulunmayanların göreve dönüşleri 657 sayılı Kanun’un 92’nci maddesi kapsamında mümkün olabilecektir. Bu durumdakilerin istifaları da mezkur hükümdeki iki defa istifa kapsamında değerlendirilecektir.

Ahmet Ünlü /Yenişafak