Yüksek enflasyon öncesi Avukatlık Asgari Ücret tarifesi yılda bir kez  Aralık ayının son günlerinde artırılırdı.

Avukatların emeklerinin karşılığı olan vekâlet ücretlerinin yüksek enflasyon karşısında her geçen gün eridiği bilinmektedir. Vekâlet ücretlerinin enflasyon karşısında korunması bir zorunluktu. 

Avukatlık Asgari Ücret tarifesinde yapılan artışlar karşısında asgari ücret seviyesinde maaş ile çalışan düşük gelir gruplarının maaşlarında ki artış oranlarının düşük olması bu kesimin adalet hizmetine erişimi engelleyecek boyuta gelmiştir.

Bunu bir tablo şeklinde karşılaştırmalı göstermek gerekirse;

Yıl Asgari Ücret Sulh Hukuk Asgari Ücrete Oranı İdare ve Vergi Mahkemesi Asgari Ücrete Oranı

2018     1.603-TL    930-TL   % 58   1.090-TL   % 68

2024    11.402-TL   10.700-TL   % 94   10.500-TL   % 92

5 yıl önce 2018 yılında net 1.603-TL asgari ücret ile çalışan bir kişi aynı yıl Sulh Hukuk Mahkemesinde açacağı bir dava için 930-TL, İdare ve Vergi Mahkemesinde açacağı bir dava için 1.090-TL vekalet ücreti ödemesi gerekiyordu. Bu vekalet ücretlerinin asgari ücrete oranı sırasıyla % 58 ve % 68’ dir.

21 Eylülden itibaren geçerli Avukatlık Asgari Ücret tarifesine göre ve halen  11.402-TL asgari ücret ile çalışan bir kişi aynı 21 Eylülden itibaren  Sulh Hukuk Mahkemesinde açacağı bir dava için 10.700-TL, İdare ve Vergi Mahkemesinde açacağı bir dava için 10.500-TL vekalet ücreti ödemesi gerekiyor. Bu vekalet ücretlerinin asgari ücrete oranı sırasıyla % 94 ve % 92’ dir.

Yukarıda tablodan anlaşılacağı üzere bir asgari ücretlinin Sulh Hukuk  Mahkemesinde açmış olduğu bir dava için ödeyeceği vekalet ücreti 2018 yılında gelirinin % 58’i  iken;  2023 yılı 21 Eylül ayından itibaren gelirinin  % 94’ü ne  ulaşmaktadır. 

7.500-TL emekli maaşı alanlar için durum daha da vahim. Öyle ki bir aylık emekli maaşı artık vekalet ücretlerini ve yargılama giderlerini karşılayamaz hale gelmiştir.

Ücret gelirleri artışlarının Avukatlık Asgari Ücret tarifesinde meydana gelen artışlar karşısında az kalması yanında yargılama harç ve giderlerinde  (posta, tebligat, tanık, keşif, bilirkişi vs.) yapılan yüksek artışlar düşük gelir gruplarının adalete erişimini engellemektedir.

Bu yüksek yargılama maliyetleri sosyal hukuk devleti ilkesiyle bir tezat teşkil etmektedir.  Yargılama giderleri tespit edilirken, bu konuda dengenin sağlanmasına, yargılama giderlerinin bireyleri hak arama talebinden vazgeçmeye götürebilecek kadar yüksek olmamasına da dikkat edilmelidir.

Başka bir deyişle, yargılama harç ve giderlerinin, hak arayanları dava açmaktan vazgeçirtebilecek derecede yüksek tutulmaması gerekir. Çünkü davayı kaybetme tehlikesinin bulunması ve yüksek yargılama giderleri ödenmesinin ihtimal dahilinde olması, devletin yargı organlarına başvurmayı, diğer bir deyişle hak arama özgürlüğünün kullanılmasını engelleyecektir.

Taraflarca ödenecek yargılama giderleri, sosyal hukuk devleti anlayışı çerçevesinde olmalı ve ekonomik acıdan güçlüler ile güçsüzler arasındaki eşitsizlik tamamen kaldırılmalıdır.

Kamu kurumlarında idarecilerin keyfi olarak yapmış olduğu mobbing ve baskılara karşı memurlar, yargılama masraflarının yüksek olması nedeniyle yargı yoluna baş vurmaktan vazgeçerek haksızlıkları sineye çekmek zorunda kalmaktadır. Haksızlık yapan idarecilere karşı değil idareye karşı dava açılmaktadır. İdarenin kaybetmiş olduğu davalar karşısında yargılama masraflarını ve vekalet ücretlerini idare ödemekte ve bu kişilere karşı  rücu edilmediği için  siyasete hizmet eden, sendikalar arasında ayrımcılık yapan art niyetli bir çok idareci rahatlıkla keyfi olarak mobbing ve baskı yapmaktadır.

Çözüm olarak sosyal devlet gereği ücretler ile yargılama giderleri arasında denge kurulmalı, kişiler idareye ve güçlü olanlara karşı korunmalı, devlet tarafından hukuki destek ve maddi yardım sağlanmalı, art niyetli idarecilerin neden olduğu kaybedilen davalar için bu kişilere vekalet ücretleri ve  yargılama masrafları rücu edilmeli.

Alay HAMZAÇEBİ
Büro-İş Sendikası Genel Başkanı