Çırak ve Staj Süresinin Sigorta Başlangıcı Sayılması İçin 2 Kanun Teklifi TBMM’de Mart 2019
Teklif ile; çıraklık veya staj sürelerinin, uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalılık süresinden sayılması ve bu süreler için borçlanma hakkı verilmesi amaçlanmaktadır.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞI'NA
"5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi" Gerekçesi ile birlikte ekte sunulmuştur.
Gereğini saygılarımla arz ederim.
Süleyman GİRGİN /Muğla Milletvekili
GEREKÇE
Çeşitli eğitim kurumlarında ve çeşitli dallarda eğitim ve öğrenim gören öğrenci, çırak, kursiyer ve bursiyerler Mesleki ve Teknik eğitim ve öğrenim süreçleri içerisinde ve alanları dahilinde çeşitli iş yerlerinde uygulamalı ve teknik eğitim almaktadırlar.
3308 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu hükümlerine göre lise ve/veya yükseköğretim öğrencilikleri sırasında yapılan staj süreleri fiilen çalışma olmasına ve diğer işçilerden çalışma şart ve koşulları bakımından hiçbir fark taşımamasına rağmen uzun vadeli sigorta primleri yatırılmadığı için, sigortaları sayılmayıp emeklilik başlangıcı olarak da kabul edilmemektedir.
5510 sayılı Kanunun "Sigortalılığın başlangıcı" başlıklı 7'inci maddesine göre sigorta hak ve yükümlülükleri 4'üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için çalışmaya, mesleki eğitime veya staja başladıkları tarihten itibaren başlamaktadır.
Fakat 5510 sayılı Kanunun 38. Maddesine göre malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaların uygulanmasında dikkate alınacak sigortalılık süresinin başlangıcı, malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak ilk defa kapsama girildiği tarih olarak kabul edildiğinden çıraklar ve stajyerler çıraklık ve staj süreleri için malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarından sağlanan haklardan ne yazık ki yararlanamamaktadır.
Bir taraftan çırak veya stajyer öğrenci olarak çalışanlar 4'üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırken ve stajyer ve çırak olarak çalışmaya başlanılan tarih sigortalılık başlangıcı olarak kabul edilirken bir yandan da bu hakların yalnızca kisa vadeli sigorta kolları ile sınırlı tutulması büyük bir eşitsizliğe ve mağduriyete sebep olmakla birlikte mesleki eğitimin özendirilmesi noktasında büyük bir eksikliğe neden olmaktadır.
Bu gerekçelerle çıraklık veya staj sürelerinin başlangıç tarihinden başlamak üzere bu sürelerin uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalılık süresinden sayılması ve bu süreler için borçlanma hakkı verilmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca, 8 Eylül 1999 tarihinden önce bu şekilde çalışanlar açısından bir defaya mahsus olmak üzere özel bir borçlanma hakkı getirilerek sigortalılık tarihinden önce yapılan çıraklik ve stajların süresi kadar borçlanılması halinde borçlanılan süre kadar sigortalılık başlangıç tarihinin geriye çekilmesi önerilmiştir.
MADDE GEREKÇELERİ
MADDE 1- Sadece kısa vadeli sigorta kollarına tabi olan çırak, bursiyer, kursiyer ve stajyerlerin uzun vadeli sigorta kolları açısından da sigortalı olarak tanımlanması öngörülmektedir.
MADDE 2 - Çıraklık, kursiyerlik ve staj sürelerinin başlangıç tarihlerinin, uzun vadeli sigorta kolları açısından da hizmet ve sigorta başlangıç tarihi sayılması amaçlanmaktadır.
MADDE 3 - Çıraklık, kursiyerlik ve staj sürelerinin uzun vadeli sigorta kolları açısından borçlanılabilmesine ilişkin düzenleme yapılmıştır.
MADDE 4 – 08.09.1999 tarihinden önce yapılan çıraklık ve staj sürelerinin uzun vadeli sigorta kolları açısından borçlanılabilmesine ve borçlanılan bu sürelerin sigortalılık başlangıç tarihinden önce ise sigortalılık başlangıç tarihinin borçlanılan süre kadar geriye götürülmesine ilişkin düzenleme yapılmıştır.
MADDE 5 - Yürürlük maddesidir.
MADDE 6- Yürütme maddesidir.
5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR ve GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN TEKLİFİ
MADDE 1- 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 5 inci maddesine aşağıdaki (h) fikrası eklenmiştir.
"(h) Maddenin (b) ve (e) fıkraları kapsamındaki sigortalılar Kuruma başvurmak şartıyla, uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalı sayılırlar.
MADDE 2-31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine "bursiyer" ibaresinden sonra gelmek üzere "kursiyer" ibaresi ve aşağıdaki fikra eklenmiştir.
“Birinci fıkranın (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanların uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalılık başlangıç tarihi kısa vadeli sigortalılık tarihinin başlangıcı olarak tanımlanır. Sigortalı 18 yaşından küçük ise uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalılık başlangıç tarihi olarak 18 yaşını doldurduğu gün olarak esas alınır."
MADDE 3 - 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 41 inci maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki bent eklenmiş ve maddenin dördüncü fıkrasının (a) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"k) 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler ile meslekî ve teknik ortaöğretim ile yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler, mesleki ve teknik ortaöğretim sırasında tamamlayıcı eğitim ya da alan eğitimi gören öğrenciler, kamu kurum ve kuruluşları tarafından desteklenen projelerde görevli bursiyerler ile 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 46 nci maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerin bu bentte belirtilen sigortalılık süreleri,"
" a) Birinci fıkranın (a), (b), (d), (e), (f), (g), (h), () ve (k) bentleri gereği borçlananlar, borçlandığı tarihteki 4 üncü maddenin birinci fıkrasının ilgili 7.B.M.M bendine göre,"
MADDE 4- 31/05/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
"GEÇİCİ MADDE 78 - Bu Kanuna tabi olarak çalışan veya isteğe bağlı sigortaya yahut topluluk sigortasına prim ödemekte olan sigortalılardan; 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler ve mesleki ve teknik ortaöğretim ile yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler, mesleki ve teknik ortaöğretim sırasında tamamlayıcı eğitim ya da alan eğitimi gören öğrenciler, kamu kurum ve kuruluşları tarafından desteklenen projelerde görevli bursiyerler ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 46 ncı maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerin bu kanunun beşinci maddesinin (b) ve (e) fıkralarına göre geçen bu süreleri, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde kendilerinin veya hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları ve talep tarihinde 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları arasında olmak üzere, kendilerince belirlenecek günlük kazancın % 20'si üzerinden hesaplanacak primlerini borcun tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ödemeleri şartı ile borçlandırılarak, borçlandırılan süreleri sigortalılıklarına sayılır..
Borçlandırılan sürenin karşılığı olan gün sayısı, sigortalının prim ödeme süresine katılır. Şu kadarki 08.09.1999 tarihinden önce sigortalı olanlar için, bu Kanuna göre tespit edilen sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreler için borçlandırılma halinde, sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlandirilan gün sayısı kadar geriye götürülür.
MADDE 5 - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 6 - Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
5510 sayılı ve 31/5/2006 tarihli Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda değişiklik yapılmasına dair kanun teklifim gerekçesi ile birlikte ektedir.
Gereğini saygılarımla arz ederim.
Feridun BAHŞİ/ Antalya Milletvekili
GENEL GEREKÇE
31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 5'inci maddesine göre; 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası; meslek liselerinde okumakta iken veya yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler hakkında ise iş kazasi ve meslek hastalığı sigortası uygulanmaktadır.
Yine aynı maddeye göre; bu sayılanlar, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılmakta ve bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri uygulanmaktadır.
5510 sayılı Kanunun "Sigortalılığın başlangıcı" başlıklı 7'nci maddesine göre de; sigorta hak ve yükümlülükleri 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için çalışmaya, mesleki eğitime veya staja başladıkları tarihten itibaren başlamaktadır.
Ancak; 5510 sayılı Kanunun 38'inci maddesine göre malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarının uygulanmasında dikkate alınacak sigortalılık süresinin başlangıcı; malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak ilk defa kapsama girildiği tarih olarak kabul edildiğinden, çıraklar ve stajyerler çıraklık ve staj süreleri için malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasından sağlanan haklardan yararlanamamaktadır.
Bir taraftan; çırak veya stajyer öğrenci olarak çalışanlar 4 üncü maddenin birinci fikrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırken ve de çırak veya stajyer olarak çalışmaya başlanılan tarih sigortalılık başlangıç tarihi olarak kabul edilirken, diğer taraftan da; bu hakların sadece kısa vadeli sigorta kolları ile sınırlı tutulması eşitsizliğe ve dolayısıyla mağduriyete neden olmaktadır. Bu itibarla; çırak olarak çalışmaya veya staja başlanılan tarih uzun vadeli sigorta kolları bakımından da sigortalılık başlangıç tarihi olarak esas alınmalı, çiraklik ve staj süresi için borçlanma hakkı verilmelidir.
Uygulamada; doğum, askerlik, aylıksız izin, doktora veya uzmanlik, avukatlık stajı gibi hatta bir çalışma ya da sigortalılık olmaksızın geçen bazı süreler borçlanılabilmektedir.
Ayrica meslek lisesi staji veya çıraklık sigortası başlangıcından sonra doğum yapanlar isterlerse doğum borçlanması yapıp emekliliklerini Öne alabilmektedir.
Anayasanın eşitlik ilkesi de dikkate alınarak, uygulamada adaletin sağlanması için, aslında fiilen bir çalışmaya ve sigortalılığa dayanan çıraklık ve staj süresine borçlanma hakkı tanınmalı, bu çalışmalar sigortalılık başlangıç tarihi yönünden de dikkate alınmalıdır.
Bu Kanun teklifinde; yaşanan mağduriyetin giderilmesinin yanında mesleki eğitimin özendirilmesine de katkıda bulunmak amacıyla çırak veya stajyer öğrenci olarak çalışılan süreler için borçlanma hakkı verilmesi ve sigortalılık başlangıç tarihinin uzun vadeli sigorta kolları uygulamasında da çırak olarak çalışmaya veya staja başlanılan tarih olarak esas alınması öngörülmektedir.
MADDE GEREKÇELERİ
MADDE 1- Çırak veya stajyer öğrenci olarak çalışılan süreler için borçlanma hakkı verilmesi ve sigortalılık başlangıç tarihinin uzun vadeli sigorta kolları uygulamasında da çırak olarak çalışmaya veya staja başlanılan tarih olarak esas alınması öngörülmektedir. Böylece, hem kuruma gelir sağlanması, hem de o dönemdeki çalışmaların boşa geçmiş olmasının önlenmesi, bu konudaki mağduriyetin giderilmesi ve mesleki eğitimin özendirilmesi amaçlanmaktadır.
MADDE 2- Yürürlük maddesidir.
MADDE 3- Yürütme maddesidir.
31/5/2006 TARİHLİ VE 5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNUNUN BAZI MADDELERİNDE DEĞİŞİKLİK
YAPILMASINA DAİR KANUN TEKLİFİ
MADDE 1-31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 41'inci maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki bent ilave edilmiş ve üçüncü fıkrasının birinci cümlesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki cümle eklenmiştir..
"k) 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen çıraklar ile meslek liselerinde okumakta iken veya yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrencilerin çıraklık ve staj süreleri"
"Birinci fıkranın (k) bendinde geçen sürelerin borçlanılması halinde, çıraklık ve stajin başladığı tarih, sigortalılık başlangıç tarihi olarak esas alınır."
MADDE 2- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3- Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.
Kamubiz.com ÖZEL / ANKARA
