Ülkemizde Öğrenci Başına Yapılan Harcamalar Yeterli mi?

Ülkeler, ekonomik büyümeyi desteklemek, verimliliği artırmak, sosyal ve bireysel gelişimi desteklemek, sosyal adaletsizliği azaltmak ve benzeri nedenlerle eğitime yatırım yapmaktadır.

Ülkelerin eğitime ayırdığı kaynaklar, öğrenim kademelerine göre öğrenci başına yapılan harcamalar tek başına ölçüt olmasa da, diğer ölçütlerle birlikte bir ülkenin eğitime ve yurttaşların geleceğine ne derece önem verdiğinin önemli bir göstergesidir.

Ülke kıyaslamaları yaparken, öğrenci başına yapılan yıllık harcama miktarıyla birlikte toplam harcamayı, yani bir öğrenci için bir öğretim kademesi boyunca yapılan harcamayı da değerlendirmek gerekmektedir. Öğrenci başına yapılan harcamalar açısından Türkiye, OECD ve AB ülkelerine bakıldığında, aşağıdaki tablo karşımıza çıkar;

Eğitim Kademelerine Göre Öğrenci Başına Yapılan Yıllık Eğitim Harcamaları (Dolar)[i]

Tabloda ilk olarak gözümüze çarpan, öğrenci başına yapılan toplam harcamalar Türkiye’de öğrenci başına ilkokuldan yükseköğretime kadar yaklaşık 4.652 dolarken, OECD ülkeleri ortalamasında 10.520 dolar, AB ülkelerinde ise ortalama 10.555 dolar olduğu görülmektedir. Bu rakam, yani ilkokuldan yüksekokula kadar yapılan toplam harcama, OECD ve AB ülkeleri ortalamasının yarısından azdır.

İkinci olarak, Türkiye ile diğer OECD ve AB ülkeleri arasında kademeler bazında yapılan harcamalar arasında da önemli bir fark bulunmaktadır. OECD ülkeleri ortalamasında ortaöğretimde öğrenci başına yapılan harcama ilkokula kıyasla daha yüksekken, Türkiye’de bu durum tam tersidir.

Üçüncü olarak, OECD ve AB ülkelerinde, öğrenci başına yapılan harcamalar bütün kademelerde hemen hemen aynı seviyelerdedir.

Bu noktada, yapılan harcamalar kadar bu harcamaların gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) içindeki yeri de eğitime ayrılan kaynakların büyüklüğünü değerlendirebilmek açısından önemli bir göstergedir. Bu anlamda, Türkiye ile OECD ve AB ülkeleri ortalamasında belirgin bir fark bulunmamaktadır. İlkokul seviyesinden yükseköğretim seviyesine kadar GSYH içinden eğitim kurumlarına ayrılan pay OECD ülkeleri ortalamasında %5, AB ortalamasında %4,6 iken, bu oran Türkiye’de %4,8’dir. Bu oranların birbirine yakın olması ile OECD ve AB ülkelerinin öğrenci başına toplam harcamalarda Türkiye’yi neredeyse ikiye katlaması, bu ülkelerin GSYH’lerinin Türkiye’nin GSYH’sinden oldukça yüksek olduğunu ortaya çıkarmaktadır.

Tabloda ortaya konulan rakamlar ve tablo analizinden ortaya çıkan sonuç, öğrenci başına yapılan harcamaların oransal olarak OECD ve AB ülkeleriyle aynı olduğu; bu nedenle, bu harcamaların arttırılması için oransal artıştan ziyade GSYH’nin bir bütün olarak arttırılması ve bu kaynakların etkili bir biçimde, eğitimin niteliğini doğrudan etkileyecek şekilde kullanılması gerekmektedir.