Örgütsel yapı; örgütteki hiyerarşik yapı, örgütteki yatay ve dikey bölümleme, örgütsel sınırlar, örgütte kullanılan güç ve otorite dağılımı ve örgütte uygulanan kurallar bütünü olarak
tanımlanabilir.i
Okul yöneticilerinin, okulun örgütsel yapısını tasarlarken dikkate almaları gereken yedi unsur vardır. Bu unsurlar;ii
-Mesleki uzmanlaşma,
-Bölümlendirme,
-Emir-komuta zinciri,
-Yetki ve sorumluluk,
-Merkezileşme/adem-i merkezileşme,
-Hiyerarşik yetki/danışma yetkisi,
-Denetim alanı, olarak sıralanabilir.
Mesleki uzmanlaşma; Örgütsel yapının temel kavramıdır ve işi özel alanlarına göre bölümlere ayırmak farklı birimler şeklinde örgütlemektir. Okulların okulöncesi-ilk-orta ve lise olarak bölümlere ayrılması ve her bölüme konusunda uzmanlaşmış yöneticilerin atanması, bu yöneticilerin belirli periyotlarla yer değiştirmesi, uzmanlık eğitimleri alması ve kendilerini
geliştirmesini içerir.
Bölümlendirme; Örgüt çağında işin bölünmesi, okullarda yönetimi etkili hale getiren önemli bir unsurdur. Okullarda en önemli bölümlendirme göreve göre bölümlendirme yapmaktır. Bu sayede aynı görev grubunda bulunanlar işbirliği içinde görev yapabilirler.
Emir-komuta zinciri; Bir örgüt içinde yetki ve sorumluluğun akışı ile ilişkilidir. Okuldaki bütün görevlilerin sadece bir kişiye karşı sorumlu olması ve hiyerarşik yapıyı içerir.
Yetki ve sorumluluk; Yetki, karar alma ve diğer görevlileri yönetme hakkıdır. Okullarda yetki, örgüt yapısı içinde önemli bir kavramdır çünkü görevliler bir işi yaparken yetkili olmalıdır.
Merkezileşme/adem-i merkezileşme; Okullarda kullanılan yetkinin üst kademeden astlara doğru devri, paylaşılması anlamına gelmektedir. Üstler, yetkilerinin bir bölümünü astlara
devrettiğinde, astların daha fazla ve etkili görev yaptıkları, örgütsel yapının adem-i merkezileştiği; üstlerin bütün yetkiyi kendilerinde topladığı yapılarda ise örgütsel yapının merkezileştiği görülmektedir.
Hiyerarşik yetki/danışma yetkisi; Hiyerarşik yetki, tepe yönetiminin astlar üzerinde doğrudan kurduğu iletişimdir. Danışma yetkisi ise doğası gereği tavsiye niteliğindedir.
Denetim alanı; Bir yöneticinin yönettiği ast sayısıdır. Denetim alanı, alt kademelerde daha geniştir. Okullarda geniş bir denetim alanı vardır. Zümre başkanlarından oluşan bir takım, okul müdürüne yardımcı olacak çeşitli raporlar hazırlayabilir ve okul müdürünün yönetim görevini kolaylaştırabilir.
Halen her kademede görev yapan eğitim yöneticilerinin, mevcut yasal kısıtlamalara rağmen okulun örgütsel yapısını oluşturan bu unsurları dikkate alan bir noktadan görev yapmaları,
okulu en etkili hale getirecek örgütsel yapıyı tasarlamaları gereklidir.
i Ferit IZCI Nagehan Talat ARSLAN. BILGI TOPLUMUNA GEÇIŞ SÜRECİNDE ÖRGÜTSEL YAPIDA MEYDANA GELEN
DEGISIMLER : BİLİŞİM TEKNOLOJISI ÖRGÜTSEL YAPI IL İLİŞKİSİ. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi No:30 (Mart
2004)
ii Fred C. Lunenburg. Allan C. Ornstein (2013). Eğitim Yönetimi. Nobel Yayınevi. Ankara.