Okul Sosyal Hizmeti

Okul sosyal hizmeti, öğrencilerin içinde bulundukları gelişim dönemi, aile ve yaşam koşulları nedeniyle yaşadıkları sorunların çözümü, ihtiyaç duyulan hizmetlerden yararlanmaları ve eğitim hayatlarını başarı ile sürdürmelerini sağlamak amacıyla okullarda yer alan ve disiplinler arası bir anlayışla çalışan sosyal hizmetin önemli uygulama alanlarından birisidir.
Okul temelli sosyal hizmet, 19. yüzyılın sonları, 20. yüzyılın başlarında ilk uygulanmaya başladığı ABD, Kanada, Almanya ve İngiltere’de olduğu gibi, çoğu ülkede zorunlu eğitim yasaları ile birlikte başlamıştır. Halen 53 ülkede uygulanmaktadır. Bu ülkelerden bazıları, ABD, Almanya, Bahamalar, Birleşik Arap Emirlikleri, Çin, Danimarka, Fransa, Gana, Hollanda, Hindistan, İngiltere, Kanada, Kuzey Afrika, Lüksemburg, Pakistan, Rusya, Siri Lanka, Suudi Arabistan ve Yunanistan’dır.
Okul sosyal hizmeti, ayrım gözetmeksizin bütün “öğrencilerin eğitimsel potansiyellerinin en üst seviyesine ulaştırılmasını amaçlamaktadır. Bu nedenle okul sosyal hizmeti uzmanları, okuldan kaçma, risk altındaki çocuklar ve aileleri , sokakta yaşayan çocuklar, özel eğitime ihtiyaç duyan öğrenciler, LGBT öğrencilerin sorunları, dini-etnik azınlık ve mülteci konumundaki öğrencilerin sorunları, kuruluş bakımı altında olan çocukların sorunları, istismar mağduru çocuklar ve sorunları gibi, çok geniş bir yelpazede hizmet sağlamaktadır.
Ülkemizde, okul sosyal hizmeti uygulaması ile ilgili çabalar 1961’de İstanbul Üniversitesinde öğrencilerin sağlık, sosyal, kültürel, ekonomik vb. sorunları ile ilgilenilmesi amacıyla, mediko-sosyal merkezi kurulması ve 1966 yılında, bu merkezde psikiyatri uzmanının, sonraki yıllarda psikolog ve sosyal çalışmacıların da istihdam edilmesiyle başladığı düşünülmekte ancak ,somut  ilk girişimin, 1968 yılında Ankara’da bulunan Gazi Lisesi Müdürlüğünün rehberlik servisinde görevlendirilmek üzere Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmet Akademisinden sosyal çalışmacı talep edilmesi olduğu bilinmektedir. Bu adımdan on beş yıl sonra, 1983 yılında, V. Beş Yıllık Kalkınma Planı Özel İhtisas Komisyonu Raporunda, öğrenci sorunlarının önlenmesi için öğrencilere rehberlik ve danışmanlık hizmeti verilmesinin önemine dikkat çekilerek, Batı’da örnekleri görülen okul sosyal hizmeti ekibinin ülkemizde de kurulması hazırlıklarının başlaması gerektiği öngörüsünde bulunulmuştur.  Ancak eğitim mevzuatına sosyal hizmetin girmesi için, tekrar on beş yıldan fazla sürenin geçmesi gerekmiştir. 17.04.2001 tarihinde, Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliği’nde sosyal hizmet birimlerinden söz edilmese de, “sosyal çalışmacı” kavramı tanımlanmış; İl ve İlçelerde kurulan Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinde görev alacak uzmanlar arasında, “sosyal çalışmacı” (sosyal hizmet uzmanı) da sayılmıştır. Bununla birlikte; sosyal çalışmacılar halen, eğitim-öğretim kurumlarında (okullarda) kurulan, rehberlik ve psikolojik danışma servisinde görev alacaklar arasında sayılmamaktadır. Halen, Milli Eğitim Bakanlığı’nda 673 “sosyal çalışmacı” kadrosu bulunmakta olup bu kadroların sadece 3’ü doludur. Bu anlamda okul sosyal hizmet kavramı bir türlü hayata geçirilememiştir.
Sosyal hizmet uzmanlarının, çalıştıkları ülkenin, bölgenin, okulun ihtiyaçlarına göre farklılaşan ve bağlam bağımlı olarak değişen rol ve görevleri olsa da, temel bazı görevler ve bu görevlere bağlı olarak roller tanımlanmaktadır. Okul sosyal hizmet uzmanının görevleriyle şu şeklide tanımlanabilir;
 - Doğrudan müdahale, konsültasyon ve program geliştirme rollerinden birisini uygulamaya karar vermek için değerlendirme
 - Bir ekibin üyesi olarak, okul sistemindeki diğer üyelerle konsültasyon/görüş alış verişi/birlikte hareket etme.
 - Birey, grup ya da ailelerle çalışma yöntemleriyle, çocuk ya da ailelere Doğrudan müdahale. 
- Program geliştirmeye yardımdır.
İster şu andaki gibi salgın dönemi gibi olağanüstü dönemler, isterse normal dönemler olsun okullarımızda, okul sosyal hizmet uzmanlarına ihtiyaç vardır. Gereken  mevzuat çalışmaları yapılarak bir an önce hayata geçirilmesi gereklidir.
Kaynaklar
Murat Çay. (2018) Okul Sosyal Hizmeti Gelişimi ve Türkiye
Taner Artan. Okul Sosyal Hizmeti. İstanbul Üniversitesi.