Milli Eğitim Bakanlığınca,3 Ağustos 2016 tarih ve 29790 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan yönetmelik ile sözleşmeli öğretmen alımının hangi usul ve esaslara göre yapılacağı belirlenmiştir.. Öğretmen atamalarına ilişkin mevcut düzenlemeler uyarınca gerek öğretmenliğe ilk atamada gerekse aday öğretmenlikten asil öğretmenliğe geçişte sözlü sınavların uygulandığı görülmektedir.
Sözlü sınav, Bakanlıkça sözlü sınav komisyonu oluşturulması öngörülen sözlü sınav merkezlerinde yapılır. Söz konusu yönetmeliğe göre, “KPSS sonucunda her alan için oluşan puan sıralamasına göre en yüksek puan alandan başlamak üzere, alanlar için belirlenen kontenjan sayısının üç katı aday sözlü sınava çağrılır.” Sözlü sınava katılmaya hak kazanan adaylar, sözlü sınav komisyonunca yüz tam puan üzerinden değerlendirilir. Sözlü sınavda 60 ve üzerinde puan alanlar başarılı sayılır ve sözleşmeli öğretmenliğe atanmak üzere tercih yapma hakkına sahip olurlar.
Sözlü sınav konuları ve ağırlıkları:
a) Bir konuyu kavrayıp özetleme, ifade yeteneği ve muhakeme gücü: %25,
b) İletişim becerileri, özgüveni ve ikna kabiliyeti: %25,
c) Bilimsel ve teknolojik gelişmelere açıklığı: %25,
ç) Topluluk önünde temsil yeteneği ve eğitimcilik nitelikleri: %25.
Ataması yapılan sözleşmeli öğretmenlerden sözleşme gereği dört yıllık çalışma süresini tamamlayarak adaylık sürecinde başarılı olanlar, talepleri halinde görev yaptıkları eğitim kurumunda öğretmen kadrolarına atanır. Öğretmen kadrolarına atananlar, aynı yerde en az iki yıl daha görev yapar, bunlar hakkında adaylık hükümleri uygulanmaz. Sözleşmeli öğretmenlerin sözleşme süreleri bir yıllık yapılır. Bir yılın sonunda sözleşmesi feshedilmeyenlerin sözleşme süreleri takip eden yıl için de geçerlidir. Bu süre dört yılı geçemez
Öğretmenlik mesleğine girişte yapılan sözlü ya da yazılı sınavlarda amaç, öğretmenlik mesleğine nitelikleri açısından en uygun adayların seçilmesi ve atanmasıdır. Yüzbinlerce öğretmen adaylarımız kızacaklar ama, öğretmenlikte yazılı sınav yanında sözlü sınav uygulaması geç kalınmış, kesinlikle gereklidir, behemehal uygulanmalı, varsa aksaklıkları giderilerek uygulama devam ettirilmelidir. Yönetmelikte yer alan sözlü sınav konularına bakıldığında, sözlü sınavın amacı ve gerekliliği de, net bir şekilde görülür.
Öğretmen adayının,
“a) Bir konuyu kavrayıp özetleme, ifade yeteneği ve muhakeme gücü, b) İletişim becerileri, özgüveni ve ikna kabiliyeti, c) Bilimsel ve teknolojik gelişmelere açıklığı, ç) Topluluk önünde temsil yeteneği ve eğitimcilik nitelikleri”ni başka yöntemlerle, mesela nesnel test sınavlarıyla ölçmek oldukça zor hatta imkânsızdır. Öğretmenlik, mesleğin icrası sırasında her gün yüzlerce öğrenci ile iletişim içerisinde olması, öğrenciye idol olması, öğrenciyi etkileme konumunda olması vb. nedenlerle diğer kamu görevlerinden oldukça farklıdır. Sözlü sınavla kamu görevine kabul edilen, Vergi Uzmanı, Gelir Uzmanı, Arşiv Uzmanı vb. birçok alanda sözlü sınav uygulanmadan sadece test sınavla personel alımı yapıldığında çok sorun çıkmayabilir. “İletişim becerisi, konuyu özetleme, ifade ve ikna, topluluk önünde temsil yeteneği ” çok zayıf olan “muhtelif kamu uzmanları” görevini çok fazla aksatmadan sürdürmesi imkan dahilinde iken işinin ekserisi iletişim, ikna, özetleme, muhakeme vs. olan öğretmenin bu hususlarda sorun yaşaması işini verimli yapmasına kesin olarak engel teşkil eder. Konuşma bozukluğu (Kekemelik) engeli bulunan birisinin verimli öğretmenlik yapabilmesi mümkün değildir.
Sonuç olarak geleceğimizi emanet edeceğimiz çocuklarımızı yetiştirecek öğretmenlerimizin seçiminde, onların akademik bilgi birikimlerinin yanında, iletişim becerileri, özetleme, ifade ve ikna, topluluk önünde temsil yetenekleri vb. yönlerden de yetkin olmalarına dikkat edilmelidir. Özellikle Okul öncesi ve sınıf öğretmenliklerinde “evli ve çocuk sahibi olma” nın atamada avantaj sağlamasının imkânları da değerlendirilebilir