Temiz çevre ve temiz çevre bilinci, ilkokul programında, ‘Hayat Bilgisi’, ‘Sosyal Bilgiler’ ve ‘Fen Bilimleri’ derslerinin önemli konularından biridir.
Konu, İlkokul Hayat Bilgisi Öğretim Programının Genel Amaçlar bölümünde;
-Doğaya ve çevreye karşı duyarlı olur,
İlköğretim Sosyal Bilgiler Programının Özel Amaçlar bölümünde;
- Doğal çevrenin ve kaynakların sınırlılığının farkına varıp çevre duyarlılığı içerisinde doğal kaynakları korumaya çalışmaları ve sürdürülebilir bir çevre anlayışına sahip olmaları,
İlköğretim Fen Bilgisi Programının Genel Amaçlar bölümünde;
-Birey, çevre ve toplum arasındaki karşılıklı etkileşimi fark etmek ve toplum, ekonomi, doğal kaynaklara ilişkin sürdürülebilir kalkınma bilincini geliştirmek, şeklinde yer almaktadır.
İlkokul öğrencilerinin çevre algılarının belirlenmesine yönelik olarak, (Özsoy ve Ahi, 2014) tarafından, “İlkokul Öğrencilerinin Geleceğe Yönelik Çevre Algılarının Çizdikleri Resimler Aracılığı ile Belirlenmesi” başlığıyla yapılan araştırmada ilginç sonuçlara ulaşılmış. Şöyle ki;
Araştırmadan elde edilen veriler analiz edildiğinde öğrencilerin gelecekte %28,5’inin temiz, %40,3’ünün kirli ve %31,2’sinin teknolojik çevre algısına sahip olduğu görülmüştür. Bu sonuç, ilkokul çağındaki öğrencilerin bile temiz çevre algılarının umutsuz denecek düzeyde olduğunu ortaya çıkarmıştır.
Temiz Çevre Algısı; Bu temada yer alan çizimlerde öğrenciler çevreyi temiz, güzel ve bol yeşil alanlı ortamlar olarak resmetmişlerdir. Ağaçlar ve çimenler sıklıkla kullanılan ögelerdendir. Çizimlerde sıklıkla kuş, kelebek, kedi gibi hayvanlara yer verilmiştir.
Kirli Çevre Algısı: Kirli çevre resimlerinde öğrencilerin büyük bir çoğunluğu katı atıklar, devrilmiş veya taşmış çöp kutuları, ev, apartman ve arabalardan yayılan duman, fabrika, sanayi atığı, kirlenmiş deniz, nehir ve göl, kesilmiş ağaçlar, ölü çiçekler ve hayvanlar çizmişlerdir.
Teknolojik Çevre Algısı: Bu resimlerde öğrenciler genel olarak uçan araba, uçan insan, uçan evler, gökdelenler, roket, robot ve UFO çizmişlerdir.
Öğrencilerin geleceğe yönelik çevre algıları ile yaşadıkları bölge, yaşadıkları il ve devam ettikleri sınıf düzeyine göre anlamlı fark tespit edilirken, cinsiyete göre fark tespit edilememiştir.
İlköğretim öğrencilerinin çizimlerinde sıklıkla ağaç, güneş, bulut, insan, kuş, kelebek, ev, apartman, araba, dağ, deniz, nehir, çöp, çöp kovası gibi ögelere yer verdikleri görülmüştür. Resimler incelendiğinde hava kirliliği, toprak kirliliği, aşırı yapılaşma ve trafik gibi yakın çevrelerinde gözlemleyebildikleri çevre problemlerine sıklıkla yer verildiği tespit edilmiştir.
Öğrencilerin kirlilik çeşitleri, çevrede yer alan canlı ve cansız ögelere karşı farkındalıklarının sınırlı olduğu belirlenmiştir. Bu durum da düşündürücü sonuçlardan biridir.
İlkokul öğrencilerine temiz çevre ve temiz çevre bilincinin kazandırılması toplumun ve ülkenin geleceği açısından vazgeçilmez konuların başında gelmektedir. Bu anlamda konunun ilkokul programlarında yer alması yeterli değildir.
Başta, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı olmak üzere bütün kamu kurum ve kuruluşlarının temiz çevre bilinci konusunda çalışmalar yapması gereklidir.
Kaynaklar
Sibel ÖZSOY, Berat AHİ (2014). İlkokul Öğrencilerinin Geleceğe Yönelik Çevre Algılarının Çizdikleri Resimler Aracılığı ile Belirlenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 14(4) • 1557-1582