Öğrencilerin okuma kültürü kazanmalarında, onların ne tür alışkanlıklara sahip olduklarının ve ne tür kitapları okumaya ilgi duyduklarının belirlenmesi önemlidir.
Hemen hemen bütün ilkokul öğretmenlerinin en hummalı çalışmalarından biri, 1.sınıftan aldıkları öğrencileri, 4.sınıftan mezun edinceye kadar, okuma alışkanlığı edinmiş, kitaplarla haşır-neşir, bu da olmazsa, en azından kitapları ve okumayı seven birer öğrenci olarak mezun etmektir.
Bu konuda zaman zaman, değişik derslerde öğrencileri yokladığımızda umut kırıcı sonuçlarla karşılaşıyoruz.
Hayat Bilgisi dersinde ‘Sorun çözme’ konusunu işlerken öğrencilerin, “Ailenizle birlikte akşam, bir yakınınıza veya başka bir yere konuk olarak gittiniz ve gittiğiniz yerde akranınız yok. Orada kaldığınız sürece zamanınızı nasıl geçirirsiniz?” sorusuna verdiği cevaplar şu şekilde;
-Çizgi film seyrederim,
-Tablet varsa, oyun oynarım,
-Bilgisayarda oyun oynarım,
-Annemden telefonu alıp, oyun oynarım,
-Uyuyarak zaman geçiririm,
-Ödevlerimi yaparım,
-Komşuda akranım varsa onu çağırıp, oyun oynarım,
-Oyuncaklarla oynarım,
-Beni, kuzenime bırakmalarını isterim,
-Kitap okurum…
Verilen cevaplarda, ‘Kitap okurum’ seçeneğinin ilk sırada çıkmasını beklemiyoruz ama bu kadar gerilerde olması da başlı başına düşünülmesi gereken bir sorun.
Duran ve Sezgin (2012) tarafından,[i] ilköğretim dördüncü ve beşinci sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıklarını ve okuma ilgilerini belirlemek amacıyla, Uşak ilinde 300 öğrenciyle yapılan “İlköğretim 4 ve 5. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıklarının ve ilgilerinin belirlenmesi.” Başlıklı araştırma sonuçları da yukarıdaki tespitlerle benzer tespitler içeriyor. Bu sonuçlara göre;
-Araştırmaya katılan öğrencilerin çoğunluğu, okuma alışkanlığına sahip değildirler. Öğrenciler, orta ve alt düzey okuyucudurlar.
-Öğrencilerin tamamına yakını, gün içerisinde okumaktan ziyade, TV seyretmeyi veya internette oyun oynamayı tercih etmektedirler.
-Öğrencilerin önemli bir bölümü bir kitaplığa sahip bile değildir.
-Öğrencilerin, masal ve hikâye türünde, konuları hayvan ve kahramanlık konulu olan kitapları okumaktan hoşlanmaktadırlar. Ancak öğrenciler, 100 Temel Eser listesindeki kitapları okumaktan hoşlanmamaktadırlar.
Öğrencilerin okuma alışkanlığına sahip olmama sebepleri olarak; Toplumda kitabın yaşamsal bir gereksinim olarak kabul edilmemesi, ailelerinin, öğretmenlerinin ve çevrelerindeki büyüklerinin model olmamaları, okuma kaynaklarındaki nitelik eksikliği ve öğrencinin ilgisini çekmemesi, eğitim sistemimizde okuma alışkanlığı kazandıracak proje ve programların yetersiz oluşu, kitle iletişim araçlarının okuma eyleminden daha cazip olması ve okuma eyleminin en kolay, en ucuz ve en uygun ortamı kabul edilen kütüphanelerin çeşitli nedenlerle bu işlevini yerine getiremeyişi olarak sıralanmıştır.
Her iki örnekte de ortaya çıkan sonuçlar düşündürücüdür ve eğitim toplumunun en çok üzerinde durması gereken sorunlardan biridir.
[i] Erol DURAN – Betül SEZGİN International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall, 2012