Bu izin TBMM alt komisyonda görüşülürken 16 yaş sınırı ile düzenlenmek istenmiştir. Yani 16 yaşından büyük çocuğu olan çalışan bu izni kullanamayacaktı. Engelliliğin yaşa bağlı olarak arttığı ve 16 yaş sınırlamasının adil olmadığı üzerine alt komisyona verdiğim rapor dikkate alınmış ve 16 yaş sınırı kaldırılmıştır. Buna ilave olarak; Çalışanlara ait düzenlemelerin sadece 657 için yapıldığını da dikkate alarak, söz konusu engellilik olduğunda düzenlemelerin tüm personel kanunlarına işlenmesini talep ettim. Ve sunduğum bu teklif de dikkate alınmış, yasa maddesi tüm personel kanunlarına işlenmiştir. Dolayısıyla hangi kanuna tabi olunursa olsun tüm çalışanlar bu haktan yararlanmaya başlamışlardır.
Gelen sorunlar arasında bu iznin talep edilmesinde, kullanımının nasıl olacağı konusunda amirin ve izni talep edenin konuya hâkim olmadığı, hükmü farklı değerlendirdikleri görülmüştür. Bu nedenle hükmün değerlendirilmesinde nelere dikkat edilmesi gerektiğini açıklamaya çalıştım.
Burada önemli olan esaslar şunlardır:
1. Bu izin sadece çocuklar adına kullanılır. Eş, anne, baba adına talep edilemez. Çocuğun yaşı önemli değildir. Bu izin iki durumda kullanılır. Bunlar: a) Çocuğun en az % 70 engelli olması, b) Çocuk her hangi bir engel oranına sahip olmasa da süreğen (kronik hastalık) bir hastalığa sahip olması. Bu kronik hastalıklar; Tip 1 ve veya Tip 2 Diyabet hastalığı, çölyak hastalığı, böbrek yetmezliği, metabolik hastalıklar vb. gibi hastalıklardır.
2. Sadece engelli sağlık raporuna ya da süreğen bir hastalığa sahip olunması bu izni talep hakkı vermez.
3. % 70 ve üzeri engelli olan ya da süreğen bir hastalığa sahip olan çocuğun; hükümde yer alan “hastalık raporunun’’ olması gerekmektedir.
4. Bu iznin verilmesi amirin takdirine bağlı değildir. Gerekli şartlar sağlanmışsa ve bunlar belgelendiyse (engelli sağlık raporu, hastalık raporu, izin istek formu) izin hakkı elde edilmiş olur.
5. Kullanılacak iznin süresi, hükümde de belirtildiği gibi, tamamını ya da bölerek kullanmak izni kullanacak kişinin beyanına bağlıdır. Hastalık Raporunda süre belirtilmesi gerekmemektedir. Belirtildi ise de bu süreye karar verecek olan, izni kullanacak kişidir. Hastalık raporundaki yazılı sürenin dikkate alınacağına dair amir tarafından baskı yapılamaz. Çünkü hastalık raporundaki izin süresinin dikkate alınacağına dair bir hüküm yoktur.
6. Bu izni, çalışan anne ya da babadan sadece biri kullanacaktır. Dolayısıyla bir çocuk için bir yıl içinde kullanılacak izin miktarı; en fazla 10 gündür. Örneğin çocuğun hastalığında ilk 5 günü anne kullandı ise geri kalan 5 gün baba tarafından kullanılabilir. Ya da geri kalan 5 günün 3 günü anne tarafından, 2 günü baba tarafından kullanılabilir.
7. Annenin çalışmıyor olması, çocuğun hastalanması halinde bu iznin baba tarafından kullanılmasına engel bir durum değildir.
8. Çocuğa ait hastalık raporunun varlığı önemlidir, çocuğun kimin tarafından doktora götürüldüğü, raporun kimin tarafından alındığı önemli değildir.
9. Hastalık raporunu; aile hekimliklerinden muayene sonrası veya hastalığı nedeniyle götürdüğünüz özel hastaneden “tek hekim imzalı” alabilirsiniz. Hükümde; raporun alınacağı hastane/hekim özellikleri konusunda hüküm yoktur.
10. Çocuğunuzu her hangi bir tetkik için hastaneye götürdüğünüzde (çoğu çocuğun rutin tetkikleri vardır ve bu izin hakkı verilene dek, ebeveyn bu işlemler için senelik izin almak zorunda kalıyordu); doktordan çocuğun tetkiklerinin yapıldığı, takibinin yapıldığı ve işlemlerin devam ettiğine dair yazı alınız.
11. Çocuğun raporu 20 Şubat 2019 tarihinden sonra alındı ise; çocuk adına engelli raporu değil özel gereksinim raporu düzenlenecektir. Bu tarih sonrası alınan raporlarda engel oranı yazılmayacaktır, çocuğun özel gereksinim düzeyi yazılacaktır. Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik (ÇÖZGER) Ekinde, mevzuatla uyum aranması halinde yani özel gereksinimli çocuğun ve ailesinin engelli haklarından yararlanması için dikkate alınması gereken bir tablo vardır. Bu tabloya göre %70 ve üzeri engel oranına karşılık gelen özel Gereksinim düzeyi 5, 6 ve 7. Kategoridir. Dolayısıyla çalışan anne ve babaların özel gereksinimli çocukları adına kullanacakları mazeret izni için çocuğun ÇÖZGER Raporunda aşağıdaki ifadelerden biri olmalıdır:
1. Çok ileri düzeyde özel gereksinimi var.
2. Belirgin özel gereksinimi var (BÖGV).
3. Özel koşul gereksinimi var (ÖKGV).
Mazeret İzni İle İlgili Hükümler
Mazeret izni 20 Şubat 2014 Torba Yasa (6525 sayılı Kanun) ile ve sonrasındaki düzenlemelerle aşağıdaki personel kanunlarına işlenmiştir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu 104.Madde (e) fıkrası: “Memurlara; en az yüzde 70 oranında engelli ya da süreğen hastalığı olan çocuğunun (çocuğun evli olması durumunda eşinin de en az yüzde 70 oranında engelli olması kaydıyla) hastalanması halinde hastalık raporuna dayalı olarak ana veya babadan sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla bir yıl içinde toptan veya bölümler halinde on güne kadar mazeret izni verilir." Bu hüküm aynı ifadeler ile aşağıdaki personel kanunlarına işlenmiştir.
926 sayılı TSK Personel Kanunu; 126. Madde (f) fıkrasına, 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu; 11. Madde (ç) bendine, 6.6.1978 tarihli ve 7/15754 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslara ek madde olarak işlenmiştir (Ek: 30.6.2014-2014/6576).
4857 sayılı İş Kanununa Nisan 2015’ de Ek Madde 2 olarak işlenmiştir. İş Kanununa işlenen hüküm şudur: “Ek Madde 2- İşçilerin en az yüzde yetmiş oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde toptan veya bölümler halinde on güne kadar ücretli izin verilir."
Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esasların (6.6.1978 tarihli ve 7/15754 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan) 9. Maddesinin sonuna aşağıdaki fıkra eklenmiştir (16 Ağustos 2014). “Sözleşmeli personele; en az yüzde 70 oranında engelli ya da süreğen hastalığı olan çocuğunun (çocuğun evli olması durumunda eşinin de en az yüzde 70 oranında engelli olması kaydıyla) hastalanması halinde hastalık raporuna dayalı olarak ana veya babadan sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla bir yıl içinde toptan veya bölümler halinde on güne kadar ücretli mazeret izni verilir.”