Disiplin soruşturmaları, kamu görevlilerinin görevleriyle ilgili konularda kuralların dışına çıkması, yasaların suç saydığı fiilleri yapması veya yapması gereken işleri mevzuata uygun olarak yapmaması sonucu gündeme gelen işlemlerdir.
Disiplin amirleri, disiplin suçunu oluşturan fiili öğrendikten sonra bir ay içinde onay alarak soruşturmacı görevlendirir. Soruşturmacı, görev emrini aldıktan sonra soruşturma dosyası ile ilgili hazırlıklara başlarken, hakkında soruşturma açılan kamu görevlisi de kendini savunmak için bilgi belge toplamaya başlar.
Bu bağlamda kamu görevlileri son yıllarda yürütülen ve birçoğu basına da yansıyan soruşturmalarda objektiflikten uzak, taraflı ve kamu görevlilerinin geleceğini yeterli düzeyde önemsemeyen muhakkiklerle karşı karşıya kalmaktadır.
Böylesi durumlarda başvurulacak yollardan biri muhakkikin reddedilmesi yoludur. Bu yol kamu görevlilerinin disiplin cezalarının yer aldığı 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125-135.maddelerinde düzenlenmemesine rağmen, Ceza Muhakemeleri Kanunu’nunda yer alan ‘Hâkimin reddi’ düzenlemesine atıf yapılarak gerçekleştirilmektedir. CMK’nin 25.maddesinde şu hükümler yer almaktadır:
“(1) Tarafsızlığını şüpheye düşürecek sebeplerden dolayı bir hâkimin reddi, ilk derece mahkemelerinde sanığın sorgusu başlayıncaya; duruşmalı işlerde bölge adliye mahkemelerinde inceleme raporu ve Yargıtayda görevlendirilen üye veya tetkik hâkimi tarafından yazılmış olan rapor üyelere açıklanıncaya kadar istenebilir. Diğer hâllerde, inceleme başlayıncaya kadar hâkimin reddi istenebilir.
(2) Sonradan ortaya çıkan veya öğrenilen sebeplerle duruşma veya inceleme bitinceye kadar da hâkimin reddi istenebilir. Ancak bu istemin, ret sebebinin öğrenilmesinden itibaren yedi gün içinde yapılması şarttır.”
Bu düzenlemeye dayanılarak tarafsızlığından şüphe edilen muhakkiklerle ilgili muhakkikin reddi talebinde bulunulabilir. Bu talebin yapılabilmesi için de öncelikle soruşturma dosyasıyla ilgili ifadelere başlanılmamış olması, bu talebin tutanaklara geçirilmemiş olması ve muhakkikleri görevlendiren atamaya yetkili amire başvurulması gereklidir.
Kamu emekçileri görevli bulundukları ilde objektifliğini yitirmesi nedeniyle belirgin bir şekilde taraflı soruşturmalar yürüten muhakkikler hakkında muhakkikin reddi talebinde bulunarak haklarını korumalıdırlar.