Anayasa Mahkemesi ÖMK'yi İptal Eder mi?

Milli Eğitim Bakanlığı’nın, Öğretmenlik Meslek Kanunu kapsamında düzenleyeceği Kariyer Basamakları Sınavı’nın ve Kanunun kendisinin iptal edilmesi tartışmaları devam ediyor.
Anayasa Mahkemesinin 9 Kasım 2022 tarihinde,7354 sayılı Öğretmenlik Meslek Kanunu’nun bazı hükümlerinin iptallerinin ve yürürlüklerinin durdurulması ile ilgili davayı gündemine alması eğitim kamuoyunda ve eğitim emekçileri arasında da heyecan yarattı.
Kanun, eğitim kamuoyunda, eğitim sendikalarında ve eğitim emekçileri arasında çokça tartışıldığı, biz de birçok platformda görüşlerimizi ifade ettiğimiz için konuyu tekrar açmayacağız.
Bununla birlikte, AYM’nin nasıl bir karar verebileceği ile ilgili bazı görüşleri de paylaşmak isteriz. 
Bu noktada Anayasa Mahkemesinin 18 Mart 2009 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 2004/83 esas, 2008/107 sayılı kararını  kısaca değerlendirmek yerinde olacaktır. Bu kararda 2004 yılında düzenlenen öğretmenlik kariyer basamakları ile ilgili getirilen değişikliklerle ilgili Anayasa Mahkemesine açılan iptal davasında “5204 Sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu ve Devlet Memurları Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun” incelenmiş ve genel olarak şu sonuçlara varılmıştır:
-Öğretmenliğin kariyer basamaklarına ayrılmasıyla ilgili olarak: 
5204 sayılı Yasa’nın 1. maddesinin konuyla ilgili gerekçesinde ise öğretmenler için bilgide ve iş başarımında yarışmayı ön plana çıkaracak bir teşvik sisteminin kurulması gereğinin duyulduğu, bunun sonucu olarak da adaylık döneminden sonra öğretmenlik mesleğinin, öğretmen, uzman öğretmen ve başöğretmen olarak üç kariyer basamağa ayrıldığı ve öğretmenlerin meslekî ve kişisel gelişimlerine imkân ve fırsat tanındığı ifade edilmiştir. 1739 sayılı Yasa’nın 43. maddesinin birinci fıkrasında özel bir ihtisas mesleği olduğu belirtilen öğretmenliğin kuralla kariyer basamaklarına ayrılması, yasa koyucunun takdir alanı içerisinde olduğu gibi, getirilen yükselme sisteminin kamu personel rejiminde aranan unsurlardan birisi olan “kariyer” esasıyla da uyumlu bulunduğu açıktır. Öte yandan, 5204 sayılı Yasa’nın gerekçesinde belirtilen hedeflerin yanında mesleği çekici kılmayı amaçlayan bu sistemde öğretmenler bir hak kaybına da uğramamaktadırlar. Bu nedenlerle kural, Anayasa’nın 2. maddesine aykırı değildir. 
-Kariyer basamaklarında yükselme için sınav puanı getirilmesi:
5204 sayılı Yasa’nın 1. maddesinin üçüncü fıkrasında, “Kariyer basamaklarında yükselecekler değerlendirme puanlarına göre başarı sıralamasına alınır. Değerlendirmeye alınmak için sınav tam puanının en az % 60’ını almış olmak şartı aranır.” denilmektedir. Kariyer basamaklarında yükseleceklerin değerlendirme puanlarına göre başarı sıralamasına alınmaları sınav sisteminin bir gereğidir. Değerlendirme için öngörülen sınav tam puanının % 60’ının alınması koşulu da, yasa koyucunun takdir alanı içerisinde değerlendirmeyi gerektiren bir konudur. Bu nedenle, kural Anayasa’nın 2. maddesine aykırı değildir.
-Yüksek lisans ve doktora ile ilgili olarak:
Alanında ya da eğitim bilimleri alanında tezli yüksek lisans veya doktora öğrenimini tamamlamış öğretmenlerin, bilgilerinin ve uzmanlaşmış araştırmacı niteliklerinin artacağı gözetildiğinde sınavdan elde edilmek istenilen amaca bu yolla ulaşılacağı açıktır. Bu nedenle anılan kişilerin sınavdan muaf tutulmalarında Anayasa’nın 2. ve 10. maddelerine aykırı bir yön bulunmamaktadır.
-Eşit işe eşit ücret ilkesi ile ilgili olarak:
Kuralla, kariyer basamaklarında yükselmede başarılı olanlara mali katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Getirilen mali olanak, öğretmenlerin bu sistemdeki performanslarını artırmada teşvik niteliği taşımakta olup, öğretmenler için bir hak kaybına neden olmamaktadır. Ayrıca kuralla, farklı kariyer basamaklarındaki kişilere farklı ücret verilmesi sonucu doğmasında eşitlik ilkesine de aykırılık söz konusu değildir.
9 Kasım 2022 tarihinde AYM’nin görüşeceği 7354 sayılı Öğretmenlik Meslek Kanunu da benzer yönlerden dava konusu olmuştur. AYM’nin, önceki içtihatlarına bağlı kalabileceği düşünülürse; öğretmenliğin kariyer basamaklarına ayrılmasıyla; kariyer basamaklarında yükselme için sınav puanı getirilmesi; eşit işe eşit ücret ilkesi ile ilgili olarak iptal kararı çıkabileceğini düşünmüyoruz. Ancak eğitim bilimleri alanı dışında yüksek lisan yapanlar ve eğitim bilimleri alanında olsa dahi tezsiz yüksek lisans yapanlar ile ilgili iptal kararı çıkabilir.
Bekleyip göreceğiz…