Ülke genelindeki 5 milyon dolayında memur ile 15 milyon dolayındaki Emekli Sandığı, SSK ve Bağ-Kur emeklisinin ikinci yarı yıl maaş ve aylık artışlarına baz oluşturacak haziran ayı enflasyonu, 5 Temmuz Çarşamba günü belli olacak.
Instagram sayfamızı takip etmek için tıklayınız
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıklayacağı haziran ayı Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ile belli olacak altı aylık enflasyona göre memur ve memur emeklilerine, toplu sözleşmeye bağlı ikinci altı ay zammına ek olarak verilecek enflasyon farkı netleşecek. SSK ve Bağ-Kur emeklileri ise ikinci yarı için, açıklanacak ilk altı aylık TÜFE bazında enflasyon kadar zam almaya hak kazanacak.
Öte yandan seçim öncesi vadedilen “22 bin TL’lik en düşük memur maaşı” ile “emeklilere refah payı” ve seyyanen kademeli zam gibi düzenlemeleri içeren, dolayısıyla memur ve emeklilere mevcut mevzuata göre alacaklarının çok üzerinde artışlar sağlayacağı öne sürülen ve bu hafta görüşülmesi beklenen bir yasal düzenleme için de gözler Meclis’te olacak.
Neden 5 Temmuz?
WhatsApp Grubumuz İçin TIKLAYINIZ
TÜİK, Ulusal Veri Yayımlama Takvimi’ne göre her ay gerçekleşen enflasyonu, hafta sonuna denk gelen günler dışında izleyen ayın 3’ünde saat 10.00’da açıklıyor. Buna göre haziran ayı enflasyon verilerinin de 3 Temmuz 2023 Pazartesi günü açıklanması gerekiyordu.
Ancak Kurban Bayramı tatilinin 9 güne çıkması dolayısıyla TÜİK’e fiyat raporlayan iş yerlerinden fiyatların gecikmeli gelecek olması nedeniyle haziran ayı enflasyon verilerinin 5 Temmuz saat 10.00’da açıklanmasına karar verildi.
Haziran enflasyonu kaç gelir?
Merkez Bankası’nın, mayıs ayı Piyasa Katılımcıları Anketi’nde yüzde 2,49 olarak ölçülen haziran ayı TÜFE artışı beklentisi, haziran ayı anketinde cari ay için yüzde 2,81’e yükseldi.
Ancak haziran ayında kurlarda yaşanan rekor artışların fiyatlara erken yansıması ile “maliyet enflasyonu”- nun, bu oranı çok daha yüksek çıkarması güçlü olasılık.
Aylık TÜFE artışı için yüzde 5’i aşan tahminler yapılıyor. Reuters anketinde, 11 ekonomistin haziran ayı aylık enflasyon tahminleri yüzde 2,50-5,50 arasında değişirken, bu tahminlerin medyan değeri yüzde 4,84 olarak belirlendi.
Ekonomistlere göre, petrol, değerli metaller, hizmet sektörü, otomobil ve tütün zamları da dahil olmak üzere genel fiyat artışları, haziranda aylık oranı yüksek çıkaracak.
6 aylık enflasyon tahminleri
Yılın ilk beş ayında TÜFE bazında kümülatif enflasyon yüzde 15,26 olarak gerçekleşmişti. Memur ve emeklilerine uygulanacak enflasyon farkı ile diğer emeklilere verilecek ikinci yarı zammına belirleyecek 6 aylık kümülatif tüketici enflasyonu çarşamba günü belli olacak.
Altı aylık oran; haziran ayı aylık TÜFE artışı Merkez Bankası Piyasa Katılımcıları Anketi’nde öngörülen yüzde 2,81 düzeyinde gelirse yüzde 18,49; Reuters anketinin medyanı olan yüzde 4,84 düzeyinde gelirse yüzde 20,83, söz konusu ankette beklenen en yüksek oran olan yüzde 5,5 çıkarsa yüzde 21,59 düzeyinde gerçekleşecek.
İlk yarıda yasal oranın üstünde zam
Memur maaşları ve memur emeklisi aylıklarına 2023’te yapılacak artışlar, toplu sözleşme kapsamında yılın ilk yarısı için yüzde 8, ikinci yarısı için yüzde 6 olarak belirlenmişti.
Bu kesim, ilk yarıda yüzde 8’lik zamma ek olarak, 2022’nin ikinci yarısındaki yüzde 15,4’lük enflasyonla o dönemin zammı arasındaki fark dolayısıyla ilave yüzde 8,48 ile birlikte toplam yüzde 16,48 zam almaya hak kazanmıştı. Mevcut mevzuata göre aylıkları ocak ve temmuz aylarında önceki altı aydaki enflasyon oranında artırılan SSK ve BağKur emeklilerine ise bu yılın ilk yarısında 2022’nin ikinci yarısında gerçekleşen enflasyon kadar olmak üzere yüzde 15,4 zam verilmesi netleşmişti.
Ancak 2023’ün seçim yılı olması teamülleri değiştirtti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın inisiyatifiyle memur ve emeklilerin ocak ayı başından geçerli ilk yarı yıl zam oranı önce yüzde 25’e, ardından yüzde 30’a yükseltilerek uygulandı.
İkinci yarı zammı kaç olur?
Mevzuata göre memur ve emeklilerine bu yılın ikinci yarısı için toplu sözleşme ile belirlenmiş yüzde 6’lık artışın üstüne, ilk altı aydaki enflasyonla yüzde 8’lik ilk yarı zammı arasındaki fark kadar daha zam verilecek.
Buna göre örneğin ilk altı aydaki enflasyon yüzde 20 çıkarsa, ilk yarı zammı olan yüzde 8’le aradaki fark 12 puan olacağı için, ikinci yarının yüzde 6’lık zammına bu kadar daha zam eklenecek ve artış yüzde 18 olacak.
Yine mevcut mevzuata göre SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin aylıkları ise yılın ikinci yarısı için, ilk yarıda gerçekleşen enflasyon kadar artacak. Ancak yılın ilk yarısında olduğu gibi Cumhurbaşkanlığı ve Meclis iradesiyle bu oranların üzerinde artışlar söz konusu olabilecek.
Yasal düzenleme beklentisi
Memur maaşları ve emekli aylıklarında, uzun bayram tatilini izleyen hafta içinde gerçekleşecek bir yasal düzenleme ile bu yılın ilk yarısındaki gibi ikinci yarıda da mutat yasal artışların çok üzerinde artışlar sağlanacağı beklentisi oluştu.
Memur ve emeklilere mevcut mevzuata göre ilk yarı yıl enflasyonuna göre yapılacak zamların yanı sıra, “en düşük memur maaşında artış, emeklilere refah payı ve seyyanen kademeli zam” gibi düzenlemelerle ekstra artışlar sağlayacak bir torba yasanın bu hafta içinde Meclis’e gelmesi bekleniyor. İktidar, seçim öncesi en düşük memur maaşını net 22 bin liraya çıkarma sözü vermişti.
Bu da halen net 12 bin 632 TL olan en düşük memur maaşında yüzde 74,2 artış anlamına geliyor. Ancak bu durumda skalada daha üst sıralardaki maaşların nasıl düzenleneceği merak ediliyor. “Düşük alana yüksek zam” şeklinde kademeli artışlara gidileceği öne sürülüyor.
Naki BAKIR / Dünya