Taltif ödemesinin yasal dayanağı nedir?
Emniyet Teşkilatı mensuplarına taltif ödemesinin dayanağı 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu'nun Para Mükafatı başlıklı 86'ncı maddesidir. Buna göre Emniyet Teşkilatı mensuplarından; ülkenin güvenlik ve esenliği, devletin çıkarları ve kişilerin can, ırz ve mallarını korumada yüksek hizmetleri görülenlere, fiilen almakta oldukları aylık tutarlarının iki katından beş katına kadar ve olağanüstü durumlarda yaşamını ortaya koyarak büyük yararlıklar gösterenlere, fiilen almakta oldukları aylık tutarlarının altı katından yirmi dört katına kadar, para verilerek ödüllendirilme yapılmaktadır. Taltif alacak personel sayısında herhangi bir sınırlama getirilmemiştir.
Yapılacak bu ödüllendirmede, ödüllendirilecek hizmeti yerine getiren birim tarafından açıklayıcı bilgilerle, ayrıntılı olarak özel ve somut anlatımla "Taltif Teklif Dosyası" hazırlanmakta ve buna göre ödenmektedir. Yılda ortalama üç kez toplanan Emniyet Genel Müdürlüğü Taltif Komisyonu kararına istinaden yapılacak ödüllendirme tutarı her toplantı için personel başına yirmi dört maaş tutarını geçememektedir. Yıllık ödeme tavanını da ortalama 72 maaş tutarı olarak ifade edebiliriz.
Alınacak taltif tutarı; Emniyet Teşkilatı mensuplarının fiilen almakta oldukları aylık tutarların yani gösterge ve ek göstergeleri toplamının maaş katsayısı ile çarpımından oluşmaktadır. Buna göre; 1. Sınıf Emniyet Müdürü'nün alacağı taltif tutarı (1500 + 3600)* 0,13055958 = 665,85 TL'dir. Diğer personelin taltif tutarı da aynı şekilde hesaplanabilir. Bu ödemeden gelir vergisi ve damga vergisi kesintisi yapılmaktadır. Hizmet yılı düşük personelin alacağı tutar ise ister istemez düşük olmaktadır.
Bir zamanlar FETÖ, mensubu olan emniyetçilerden taltif zenginleri türetmişti. 689 adet taltif alan FETÖ mensupları haberlere yansımıştı. Ümit ederiz ki objektif kriterler getirilerek ve şeffaflığa riayet edilerek bu örneklere bundan sonra rastlanılmaz.
2.480,6 TL tutarındaki ödülün şartları taltiften farklı mıdır?
Emniyet personeli dışındaki personeller ödül konusunda bu kadar şanslı değildir. 2011 yılı öncesinde memurlara bir aylıkları tutarında ödenen ödül, çok küçük bir rakama tekabül etmekteydi. Memura yapılan ödülün hesabında ise sadece memurun almakta olduğu gösterge ve ek gösterge rakamları toplamının maaş katsayısıyla çarpımından oluşan tutar esas alınmaktaydı.
Örnekle açıklamak gerekirse önceki düzenlemeye göre; 1'inci derecenin 4'üncü kademesindeki bir memurun alacağı ödül tutarı; (2200 +1500)* 0,13055958 = 483 TL kadardı. Memurun ek göstergesi düşükse alınacak ödül tutarı daha düşük olmaktaydı. Ancak, 2011 yılında 6111 sayılı Kanun'la bu ödemenin tutarı 2.480,6 TL'ye kadar arttırılmıştır. Aşağıda memura verilecek ödülün şartları ile ödenecek tutar detaylarıyla açıklanmaya çalışılacaktır.
Memurların ödül almasının şartları nelerdir?
657 sayılı Kanun'un başarı, üstün başarı değerlendirmesi ve ödülü düzenleyen 122'nci maddesinde konu bütün detaylarıyla açıklanmıştır. Buna göre; Görevli oldukları kurumlarda olağanüstü gayret ve çalışmaları ile emsallerine göre başarılı görev yapmak suretiyle;
1- Kamu kaynağında önemli ölçüde tasarruf sağlanmasında,
2- Kamu zararının oluşmasının önlenmesinde ve önlenemez kamu zararlarının önemli ölçüde azaltılmasında,
3- Kamusal fayda ve gelirlerin beklenenin üzerinde artırılmasında veya sunulan hizmetlerin etkinlik ve kalitesinin yükseltilmesinde, somut olaylara ve verilere dayalı olarak katkı sağladıkları tespit edilen memurlara, merkezde bağlı veya ilgili bakan, illerde valiler, ilçelerde kaymakamlar tarafından başarı belgesi verilebilir.
Üç defa başarı belgesi alanlara üstün başarı belgesi verilir. Üstün başarı belgesi verilenlere, merkezde bağlı veya ilgili bakan ve illerde valiler tarafından uygun görülmesi halinde en yüksek Devlet memuru aylığının yani Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı aylığının (ek gösterge dahil) % 200'üne kadar ödül verilebilir.
Değerlendirme ölçütü olmadan ödül verilebilir mi?
Değerlendirme ölçütü çıkarmak kurumların takdirine bırakılmıştır, ancak ödül verilmesinde değerleme ölçütünün olmamasının etkisi yoktur. Kamu kurum ve kuruluşları yürütmekte oldukları hizmetlerin özelliklerini göz önünde bulundurarak memurlarının başarı, verimlilik ve gayretlerini ölçmek üzere, Devlet Personel Başkanlığı'nın uygun görüşü alınmak kaydıyla, değerlendirme ölçütleri belirleyebilir. Doğrusu bu konuda değerlendirme ölçütü belirleyen kamu kurumuna şuana kadar şahit olamadık. Halbuki Devlet Personel Başkanlığı'nın bu zamana kadar kamu kurumlarının esas alacağı değerlendirme ölçütlerini çıkarması gerekirdi.
Memura verilecek ödül tutarı nasıl hesaplanır?
Memura yapılacak ödülde esas alınan unsur üstün başarı belgesi almaktadır. Üstün başarı belgesi verilenlere, merkezde bağlı veya ilgili bakan ve illerde valiler tarafından uygun görülmesi halinde en yüksek devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) % 200'üne kadar ödül verilebilmektedir. Bu tutar ise 9500*0,13055958 * % 200 = 2.480,6 TL'dir. Ancak, yapılacak bu ödeme maksimum tutar olup, kurumlar bu ödemenin üstünde ödeme yapamazlarken altında ödeme yapabilirler.
Görüleceği üzere, memurlara ödül vermeye bakanlar ve valiler yetkili kılınmıştır. Maddede dikkat çeken önemli bir husus da ilişkili bakanların ödül verip veremeyeceği hususudur. Kanunda ilişkili bakanlara bu yönde bir yetki verilmemiştir. Ancak, Devlet Personel Başkanlığı vereceği görüşle bu konuya açıklık getirebilir.
yenişafak