Yıllardan beri staj ya da çıraklık çalışmalarının emeklilikte sayılmasını bekleyen yüz binlerce vatandaşımız bulunmaktadır. Hâl böyle olunca her gün çok sayıda okuyucumuz bu konudaki en son gelişmeleri sormaktadır. Biz de her zaman olduğu gibi okuyucularımızın sorularını ve en güncel gelişmeleri anında en güvenilir bir şekilde yazmaya ve okuyucularımızı desteklemeye devam ediyoruz. Konuyla ilgili önceki yazımızda okuyucularımızın TBMM’de yer alan ilgili yasa tasarılarından bahsetmiştik. Lafı uzatmadan bu konuda yeni gelişmelerin olduğu müjdesini okuyucularımıza verelim. Keza çırak ve stajyerlerin borçlanarak erken emekli olması için TBMM’ye verilen yeni yasa teklifi 30 Ekim 2018 günü TBMM komisyonuna kadar geldi. Muhalefet partisi milletvekili tarafından verilen bu teklif erken emeklilik bekleyen stajyer ve çırakları tekrar heyecanlandırdı.
Mevcut stajyer ve çırak sigortasının emekliliğe etkisi
SGK’nın uygulamadaki kanuna göre aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası hükümleri uygulanmaktadır. Ayrıca bunlar SSK (4/1-a) kapsamında sigortalı sayılmaktadır. Değerli okuyucularımız haklı olarak; "madem stajyerler yasal olarak SSK’lı o zaman neden emeklilikte dikkate alınmamaktadır?" diye düşünmektedir. Hemen cevaplayalım, stajyer ve çıraklık sigortası her ne kadar SSK kapsamında bulunmakta ise de emekliliğe yarayan uzun vadeli sigorta kolları diye tabir edilen yaşlılık-malullük ve ölüm sigortaları kapsamında bulunmamaktadır. Bütün mesele stajyerlerin çalışırken bu sigorta kollarına da tabi tutulmamalarında yatmaktadır.
Stajyer ve çıraklar nasıl erken emekli yapılabilir?
Çıraklık ve mesleki eğitim alan, öğrencilerin eğitimlerinin bir parçası olarak staj yapmaktadırlar. Tamamen kamu otoritesinin gözetim ve denetiminde gerçekleşen, bu staj eğitiminde sigortalı olma zorunluluğu vardır. Ancak yukarıda da açıkladığım üzere bu sigortalılık süreleri, emeklilik bakımından sigortalılık kapsamına alınmamaktadır. Daha önceden de ifade ettiğim gibi bu konu SGK’nın yapacağı alt mevzuat düzenlemelerini aşmaktadır.
Sigortalılık başlangıcı ya da emeklilik yaşının hesaplanması dâhil sosyal güvenlik hakları ancak kanunla düzenlenebilecek haklardır. Bu bağlamda stajyer ve çırakların erken emekli olması için 2 yol bulunmaktadır;
Birincisi stajyer ve çırakların çalışma başlangıçlarının doğrudan emeklilikte başlangıç kabul edilmesi,
İkincisi ise staj ve çıraklıkta geçen sürelere aynen askerlikte olduğu gibi borçlanma hakkının verilmesi.
Okuyucularımız tarafından sözü edilen bu yılbaşından sonra verilen tasarı yukarıda belirttiğimiz birinci yol ile erken emekli olmayı sağlayan bir düzenleme olup, muhalefet partisi milletvekilleri tarafından TBMM’ye gönderilen bir kanun teklifinde yer almaktadır. 2018/Ekim ayında yeni verilen kanun teklifi ise ikinci yol ile staj ve çıraklıkta geçen sürelere aynen askerlikte olduğu gibi borçlanma hakkının verilerek erken emekli olmalarının sağlanması ile ilgili.
Borçlanma ile erken emeklilik öngörülmekte
Stajyer ve çırakların erken emekli olması için bir muhalefet partisi milletvekili tarafından ekim ayı sonunda TBMM’ye verilen kanun teklifi hâlen komisyonda bulunmaktadır. Bu kanun teklifinde çırak veya stajyer öğrenci olarak çalışanlar 4/1-a (SSK) kapsamında sigortalı sayılırken ve de çırak veya stajyer olarak çalışmaya başlanılan tarih sigortalılık başlangıç tarihi olarak kabul edilirken, diğer taraftan da; bu hakların sadece kısa vadeli sigorta kolları ile sınırlı tutulması eşitsizliğe ve dolayısıyla mağduriyete neden olduğu tespiti yapılmaktadır.
Bu itibarla, çırak olarak çalışma veya staja başlanılan tarih uzun vadeli sigorta kolları bakımından da sigortalılık başlangıç tarihi olarak esas alınarak, çıraklık ve staj süreleri için borçlanma hakkı verilmesi öngörülmektedir. Söz konusu kanun teklifiyle; çırak veya stajyer öğrenci olarak çalışılan süreler için borçlanma hakkı verilmesi ve sigortalılık başlangıç tarihinin uzun vadeli sigorta kolları uygulamasında da çırak olarak çalışmaya veya staja başlanılan tarih olarak esas alınmasına, böylelikle, yaşanan mağduriyetlerin giderilmesinin yanı sıra mesleki eğitimin özendirilmesine de katkı sağlanacağı hususlarına yer verilmiştir.
Desteklemeye devam edeceğiz
Stajyer ve çırakların bu konu ile ilgili yasal yollardan mağduriyetlerini dile getirmeleri hâlinde bu yıl içinde TBMM’ye verilen 4 kanun teklifinden birinin bile iktidar partisi tarafından da kabul edilip yasalaşma imkânı olursa 2000 yılı öncesinde stajyer ya da çırak olarak çalışan yüz binlerce kişi erken emeklilik fırsatını yakalamış olacaktır.
Tüm çalışanların, emeklilerin haklı taleplerini gündeme getirmeye devam ettiğimiz gibi stajyer ve çırakların mağduriyetini dile getirmeye ve desteklemeye de devam edeceğiz.
İsa Karakaş / Türkiye Gazetesi