EMEKLİLİK DİLEKÇESİNİ NE ZAMAN VERMELİ?
4A statüsünde ve EYT kapsamında olan bir çalışanım. Benim sorum emeklilik dilekçesini vermenin zamanlaması ile ilgili. Henüz yılın geri kalan 5 aylık dönemi için enflasyon verileri belli olmadığından bu sorunun biraz erken olduğunun farkındayım. Ancak bu soruyu sadece bağlanacak aylık yönünden değil aynı zamanda kıdem tazminatı yönünden de değerlendirmenizi rica edeceğim. Malum kıdem tazminatı tavanı memur maaş katsayısına göre belirleniyor ve geçtiğimiz temmuz ayında bu katsayı yüzde 17 civarında artırıldı. Şu an gündemde memurları ilgilendiren bir toplu iş sözleşmesi var. 2024'ü beklemem, özellikle kıdem tazminatı yönünden bir fark yaratır mı? (Güray E.)
Emeklilik dilekçesini 2023’te mi yoksa Ocak 2024’te mi vermenin daha doğru olacağını söylemek için çok erken. Ancak, bu konudaki merakı gidermek için kriter şu: Yıl içinde emekli aylıklarına yapılan artışlar, yıl sonunda açıklanan enflasyon oranından ve milli gelirdeki artış hızının yüzde 30’undan yüksek çıkarsa o yıl bitmeden emekli olmak daha avantajlı. Tersi olursa 2024’ü beklemek daha avantajlı olur.
Şimdi elimizdeki mevcut verilere bakalım:
Instagram sayfamızı takip etmek için tıklayınız
Bu yıl emeklilere ocak ayında yüzde 30, temmuz ayında yüzde 25 oranında zam yapıldı. Bu, 2023 yılında emekli aylıklarına yapılan toplam zammın yüzde 62.50 olduğu anlamına geliyor. 2023 yılında emekli olan herkes bu artışlardan yararlanacak.
2023 yıl sonu tüketici fiyat endeksi (TÜFE) artışının tamamı ve 2023 yılı GSYH artışının yüzde 30’unun toplamı yüzde 62.50’den fazla çıkarsa 2024 yılında emekli olmak daha avantajlı. Bu oranın altında kalırsa 2023’te emekli olmak avantajlı olacak. Merkez Bankası yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 58 olarak güncelledi. Bu demektir ki, 2023 yıl sonu enflasyonu yüzde 60 dolayında çıkacak. 2023 yılında GSYH’de yüzde 5 artış hedeflendi. Depremin etkilerinin en yoğun hissedildiği yılın ilk çeyreğinde GSYH artışı yüzde 4 oldu. Yıl sonu hedefi tutarsa ve enflasyon da Merkez Bankası’nın tahmini doğrultusunda gerçekleşirse emeklilik dilekçesini 2023 yılında veya 2024 yılında vermek arasında çok büyük fark olmayacak. Ancak, enflasyon Merkez Bankası tahmininden daha yüksek çıkarsa ve Türkiye daha hızlı büyürse 2024 yılında dilekçe verenler daha avantajlı çıkacak.
Kıdem tazminatı tavanı, brüt ücreti 23 bin 489.83 TL’nin üzerinde olanları ilgilendiriyor. Kıdem tazminatı tavanı memur maaş katsayısına göre belirlenecek. Ocak ayında uygulanacak memur maaş katsayısı belirlenirken, öncelikle temmuz ayında yapılan yüzde 6’lık toplu sözleşme zammını aşan enflasyon farkı verilecek. Bunun üzerine de memur sendikaları ile imzalanacak toplu sözleşme görüşmelerinde belirlenen oranda artış yapılacak. Merkez Bankası’nın yıl sonu enflasyon hedefinin tutması, temmuz – aralık döneminde enflasyonun yüzde 31.91 olması anlamına geliyor. Buradan kaynaklı olarak öncelikle yüzde 24.4 oranında enflasyon farkı doğacak. Memur maaş katsayısı en az bu oranda artırılacak. Üzerine de toplu sözleşmede belirlenen oran uygulanacak.
Birikmiş kıdem tazminatı fazla olan ve brüt ücreti halen 23 bin 500 liranın üzerinde bulunanlar ocak ayında memur maaş katsayısına bağlı olarak kıdem tazminatı tavanında yapılacak bu artışı da dikkate almalıdır.
5434 İLE 5510’A TABİ MEMURLARIN HAKLARI ARASINDA NE FARK VARDIR?
Eşim çalışma hayatına 2008 yılı mart ayında özel sektörde başladı, 15 ay çalıştıktan sonra bıraktı. 2013 yılı ekim ayında ise Milli Eğitim Bakanlığı’nda öğretmenliğe başladı. Öğretmenliğe kadar başka bir kurumda çalışmadı, sigorta ödenmedi.
Eşim bu şekilde devlette çalışmaya devam eder ve emekli olursa emekli aylığı 2008’de çıkan yasaya göre mi bağlanacak? Emekliliğe hak kazanmış eşlerin vefatı halinde ölüm aylığında hakları nelerdir?
Eşim devlet memurluğundan ayrılarak son 3.5 yılını özel sektörde geçirse SGK (4A) veya BAĞ-KUR’dan (4/B) emekli olması durumunda şartlar değişir mi? (Necmeddin K.)
2008 yılında yürürlüğe giren 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 4A (SSK), 4B (BAĞ-KUR) ve 4C (Emekli Sandığı) arasındaki ayrımı büyük ölçüde ortadan kaldırdı. Her üç statüde çalışanların emekli aylıkları, çalışırken SGK’ya bildirilen prime esas kazanç üzerinden bağlanacak. Prime esas kazancı yüksek, prim günü fazla olanlar yüksek emekli aylığı alırken, kazancı düşük bildirilen ve prim günü az olanların emekli aylıkları da az olacak. 15 Ekim 2008 tarihinden sonra kamuda 4C statüsünde çalışmaya başlayanların emekli aylıkları işçi ve esnafla aynı statüye tabi olacak. Kamuda çalışmaya 15 Ekim 2008’den önce başlayanlar ise 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine tabi olacaklar. 5434’e tabi olanların emekli aylıkları statülerine göre belirleniyor. Özetleyecek olursak, aynı meslekte aynı süreyle çalışan memurlardan 5434’e tabi olanların aylıkları daha yüksek, 5510’a tabi olanlarınki ise daha düşük olacak. Eşiniz 2008 Mart ayında çalışmaya başladığı için 5434’e tabi olacak.
Emekliliğe hak kazanmış eşlerin vefatı halinde diğer eşe, ölen eşin aylığının yüzde 50’si oranında ölüm aylığı bağlanır. Dosyadan aylık alan başka biri yoksa ve sigortalı bir işte çalışmıyorsa, kendi çalışmasından dolayı emekli aylığı almıyorsa ölüm aylığı oranı yüzde 50’den yüzde 75’e çıkartılır.
Eşiniz devlet memurluğundan ayrılıp emeklilik süresini tamamlamaya kalan son 1260 gün primini SSK’dan yatırırsa, 9000 gün yerine 7200 gün ile 4A (SSK) statüsünden emekli olabilir. Prim günü az olmakla birlikte emeklilik için her durumda 58 yaşını doldurmayı beklemesi gerekecek.
WhatsApp Grubumuz İçin TIKLAYINIZ
EMEKLİLER BELEDİYE ŞİRKETİNDE ÇALIŞABİLİR Mİ?
İlk işe girişim olan 24 Kasım 1997’den 2010 yılına kadar kamuda memur olarak çalıştım. Daha sonra istifa ederek özel sektöre geçtim. Şu anda 8700 iş günüm var. 2021 yılı şubat ayından bu yana bir büyükşehir belediyesinin iştirakinde 4A’lı olarak çalışmaktayım. Belediye iştiraki şirketten EYT kapsamında emekli olabilir miyim? Emekli olabilirsem aynı yerde çalışmaya devam edebilir miyim? Kurum, emekli olduktan sonra çalışamayacağımı söylüyor, bu doğru mudur? Eğer çalışamıyorsam kamudan emeklilikte 9000 iş gününü beklemem gerekmez mi? Belediye iştirakinden emekli olan birisi 2023 yılında en son hangi tarihte dilekçe verirse bu yıla ait hesaplamalar üzerinden emekli aylığı bağlanır? Bu yıl mı yoksa gelecek yıl mı emekli olmak daha avantajlıdır? (Necmeddin K.)
Kamuda hem işçi hem de memur statüsünde istihdam yapılıyor. Siz belediye iştiraki şirkette işçi (4A) statüsünde çalışıyorsunuz. EYT kapsamında emeklilik koşullarını yerine getirmiş bulunuyorsunuz. İstediğiniz zaman emeklilik dilekçesi verebilirsiniz.
Emekli olduktan sonra belediye şirketleri dahil olmak üzere kamuda çalışmaya devam edemezsiniz. Emekli aylığını kestirmeden kamuda çalışabilmek sadece bazı istisnai durumlarda mümkündür.
14 Ocak 2024 tarihine kadar dilekçe vermeniz halinde emekli aylığınız 2023 yılında emekli olanlar ile aynı kurallara göre bağlanır.
Kamuda çalışma hakkı ile emeklilik için aranan prim günü arasında bir bağlantı yok. Siz 4A’ya (SSK) tabi olduğunuz için 8 Eylül 1999 öncesi çalışmaya başlayan SSK’lılara uygulanan kurallara göre emekli olursunuz. Memur statüsünde çalışmaya devam etseydiniz 9000 günü doldurmanız gerekirdi.
EMEKLİLİKTE ÜÇ GÜNÜN EKSİK HESAPLANMASI EMEKLİ AYLIĞINI ETKİLER Mİ?
EYT kapsamında emekli oldum. Prim günüm 5842 olması gerekir iken SGK 5839 gün üzerinden işlem yapmış. CİMER’den başvurduğumda, çakışan hizmet sebebiyle 3 günün dikkate alınmadığı cevabını aldım. Bu önemli midir, düzeltmek için başvurmam gerekir mi? (Yasin Ç.)
Primlerinizin 3 gün eksik hesaplanması emekli aylığı bağlanmasını olumsuz etkileseydi önemli olabilirdi. Üç günlük süreyi tamamlayıp tekrar emeklilik dilekçesi vermeniz gerekirdi. Bu durumda da emekli aylığınızda bu süre içinde gecikme yaşanırdı. Emekli aylığınızın bağlanmasına engel teşkil etmediğine göre 3 günlük yanlışlık için uğraşmanız gerekmez. Emekli aylığınıza bir etkisi olmaz.
ASKERLİK BORÇLANMASINI ASGARİDEN YATIRMAK EMEKLİ AYLIĞINI DÜŞÜRÜR MÜ?
10.10.2023 tarihinde sigorta sürem dolacak, eksik kalan 200 gün için askerlik borçlanması yaparak emeklilik başvurusu yapmayı planlıyorum. Şu an net maaşım 26.000 TL ve bağlanacak emekli aylığı 9000 TL görünüyor. Askerlik borçlanmasını asgari tutar üzerinden yapmam bağlanacak emekli aylığını düşürür mü? Ayrıca emeklilik başvurusunu bu yıl mı yoksa 2024 Ocak ayında mı yapmam daha avantajlı olur. (Şahin U.)
Emekli aylığını artırmak için askerlik veya doğum borçlanması yapmanın avantaj sağlamadığını her fırsatta vurguluyorum. Eksik prim günlerini tamamlamak için borçlanma yaparken de asgari kazanç tutarı, yani asgari ücret üzerinden prim ödemek daha avantajlıdır. Prime esas kazancı yüksek göstererek daha fazla prim ödemenin emekli aylığını artırıcı etkisi sınırlıdır. Bazı durumlarda hiç artırmadığı da olur. O nedenle asgari ücret üzerinden borçlanmanız yeterlidir.
kıdemtazminatı